I wojna światowa

KALENDARIUM

1914

21, 22, 25.VIII - 13.IX
- Pierwsze w świecie loty polarne nad Arktyką na samolocie Farman-Maurice M.F.11 Polaka por.Jana Nagórskiego, oficera armii rosyjskiej, w poszukiwaniu zaginionej wyprawy polarnej Gieorgija Siedowa.

XI
- Wojska austryjackie organizują pierwszy na ziemiach polskich przewóz poczty samolotami Albatros do oblężonej załogi twierdzy Przemyśl.

- Włodzimierz Mazurkiewicz zostaje instruktorem pilotażu w armii chińskiej i szkoli w niej pilotów.

- Aleksander Ostrzeniewski publikuje w Warszawie pracę pt. "Opór w powietrzu spadochronów", w której przedstawia propozycje aparatu pionowego startu i lądowania.

1914 - 1916

- Loty bojowe Jana Nagórskiego w rosyjskiej eskadrze wodnosamolotów w walce z Niemcami nad Bałtykiem.

1915

- W "Warszawskim Przeglądzie Technicznym ukazuje się praca Czesława Witoszyńskiego pt."Teoria skrzydeł latawca".

1915 - 1917

- Por. Antoni Mroczkowski (1896-1970), oficer pilot w służbie lotnictwa rosyjskiego, wykonuje loty bojowe na froncie rosyjsko-niemieckim i zestrzeliwuje 9 samolotów nieprzyjaciela.

1916

15.IV
- Oblot w Smoleńsku samolotu Sawieljew-Zalewski opracowanego przez W.F. Sawieljewa i Władysława Zalewskiego.

23.IV
- Oblot w Smoleńsku samolotu S.Z.-1 (WZ-III), opracowanego przez Władysława Zalewskiego.

VII-VIII
- Grupa Polaków kończy w austriackiej szkole wojskowej w Wiener-Neustadt pierwszy Oficerski Kurs Obserwatorów.

17.IX
- Pierwsza w świecie pętla na wodnosamolocie M-9, wykonana przez por.Jana Nagórskiego w locie bojowym nad Bałtykiem. Została oficjalnie zarejestrowana w Aeroklubie Rosji.

11.XII
- W Warszawie złożono do legalizacji do Tymczasowej Rady Stanu statut Polskiego Towarzystwa Żeglugi Napowietrznej.

- Grupa polskich lotników w armii austryjackiej walczy w 34 Eskadrze na froncie włoskim.

1917

1.II
- Zebranie organizacyjne Polskiego Towarzystwa Żeglugi Napowietrznej w Warszawie.

10.II
- Pilot 34 Eskadry austryjackiej, por. Janusz de Beaurain, zestrzeliwuje na froncie włoskim samolot nieprzyjaciela.

26.II-15.V
- Kursy lotnicze Polskiego Towarzystwa Żeglugi Napowietrznej w Warszawie, które ukończyło 73 słuchaczy.
- W Moskwie zmarł Józef Drewnicki, który wykonał ogółem 400 skoków ze spadochronem z balonów.

19.VII
- W Mińsku powstaje I Polski Oddział Awiacyjny, dowodzony przez kpt.Zygmunta Studzińskiego,w składzie I Polskiego Korpusu gen. Dowbor-Muśnickiego. Późniejsza nazwa Awiacja I Polskiego Korpusu (wg innych źródeł Awiacja I Korpusu).

25.X
- W II Korpusie gen. Hallera powstaje w Odessie Polski Oddział Awiacyjny zorganizowany przez chor. pil. Stanisława Jakubowskiego.

XII
- W Dunajowicach k. Kamieńca Podolskiego powstaje I Polski Oddział Awiacyjno Bojowy pod dowództwem rotmistrza pilota Jana (wg innych źródeł Tadeusza) Grochowalskiego.
- W Suczawnie na Bukowinie powstaje II Polski Oddział Awiacyjny pod dowództwem kpt. Szumskiego.

1918

6.II
- Otwarcie pierwszego Kursu Lotniczego dla oddziału Polskiego Korpusu Posiłkowego w Rosji.

11-31.II
- Samolotami Hansa-Brandenburg C.I wojska austryjackie uruchamiają przez ziemie polskie pocztową linię lotniczą z przesyłkami wojskowymi i cywilnymi na trasie: Wiedeń - Kraków - Lwów - Płoskirów do Kijowa i Odessy (ok. 1600 km).

III
- Formowanie eskadr lotniczych przy Armii Polskiej gen. Hallera we Francji. Ich dowódcą zostaje płk Sergiusz Abżółtowski.

11.V
- Rozbrojenie przez Niemców I Polskiego Oddziału Awiacyjno Bojowego.

lato
- przyspieszenie formowania polskich oddziałów lotniczych we Francji, dzięki napływowi lotników z oddziałów lotniczych I i II Korpusu z Rosji. Kwalifikacje uzyskało 88 pilotów, 3 obserwatorów, 2 oficerów technicznych i 110 mechaników.

VII
- Podchorąży pilot Stefan Pawlikowski walczy we francuskiej 96 Eskadrze Myśliwskiej Spadów na froncie francusko-niemieckim.

2.VIII
- Podchorąży pilot Jan Raszewski z francuskiej 96 Eskadry Myśliwskiej Spadów ginie w walce powietrznej na froncie francusko-niemieckim.

15.X
- W dywizji gen. Żeligowskiego na Kubaniu powstaje Polski Oddział Awiacyjny w składzie 6 samolotów dowodzony przez por. Waldemara Narkiewicza. Skład osobowy stanowią byli członkowie rozbrojonych oddziałów lotniczych z I i II Korpusu.

31.X
- Grupa polskich wojskowych przejmuje od Austriaków krakowskie lotnisko w Rakowicach wraz ze sprzętem, które przyjmuje nazwę Eskadrylli Lotniczej , nazywanej później Stacją Lotniczą . Komendantem lotniska zostaje kpt.pil. Roman Florer (powstaje tam I Eskadra Bojowa Lotnicza i III Eskadra Bojowa Lotnicza).

X/XI
- We Lwowie powstaje II Eskadra Bojowa Lotnicza.

2.XI
- Polski personel lotniczy, którym dowodzi por. pil. Wiktor Robotycki opanowuje lotnisko z 12 samolotami w Hureczku k. Przemyśla.
- Kilku członków polskiego personelu lotniczego oraz patrol akademicki pod dowództwem por. Janusza de Beaurain i Stefana Bastyra opanowuje lotnisko Lewandówka we Lwowie (powstaje tam II Eskadra Bojowa Lotnicza).

3.XI
- Odlot 10 samolotów z polskimi załogami z Hureczka do Krakowa, z których 6 dociera do celu, 2 rozbijają się po drodze, a 2 lekko uszkodzone lądują w Bochni.

5.XI
- Pierwszy lot bojowy polskiego samolotu wojskowego po starcie z lotniska Lewandówka nad Lwów. Załogę stanowili por.Stefan Bastyr, por. Janusz de Beaurain. Dla upamiętnienia tego lotu obchodzono w tym dniu co roku (do 1931 roku) - Święto Lotnictwa Polskiego.
- przejęcie przez ppor.pil. Wiktora Ryla lotniska w Lublinie i utworzenie tam Oddziału Lotniczego w składzie dwóch eskadr.

7.XI
- Sformowanie w Krakowie (lotnisko Rakowice) I Eskadry Bojowej Lotniczej i III Eskadry Bojowej Lotniczej.

8.XI
- Pierwszy lot transportowy por.pil.Stefan Steca z pasażerem prof.dr. Stanisławem Strońskim z lotniska Lewandówka we Lwowie do Łańcuta.

ORGANIZACJE I PRZEDSIĘBIORSTWA

JEDNOSTKI WOJSKOWE

OSOBY

KONSTRUKCJE LOTNICZE

Źródła: 

• Ryszard BARTEL, Jan CHOJNACKI, Tadeusz KRÓLIKIEWICZ, Adam KUROWSKI "Z historii polskiego lotnictwa wojskowego 1918-1939", WMON, Warszawa 1978
• Wiesław BĄCZKOWSKI, "Frank Linke-Crawford", Lotnictwo 03/2003
• Bartłomiej BELCARZ, "Donat Makijonek", Lotnictwo z Szachownicą 26/2008
• Jerzy BUTKIEWICZ, "Grochowalski", Lotnictwo z Szachownicą 21/2007
• Jerzy BUTKIEWICZ, "Generał de Beaurain", Lotnictwo z Szachownicą 42/2011
• Andrzej GLASS, "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom I", wyd. Stratus 2004
• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom III", wyd. Stratus 2008
• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924", Bellona Lampart, Warszawa 1997
• Bolesław GACZKOWSKI, "TBiU nr 190 Samolot bombowy RWBZ Ilia Muromiec", Bellona, Warszawa 2000
• Canada National Aviation Museum
• Encyklopedia Popularna PWN, Warszawa 1995
• Enzo ANGELUCCI, "The Rand McNally Encyclopedia of Military Aircraft", 1990
• Insignia Magazine and Blue Rider Decals
• Mariusz Wojciech MAJEWSKI, "Samoloty i Zakłady Lotnicze II Rzeczypospolitej", ZP Poligrafia, Warszawa 2006
• Multimedialna Encyklopedia Lotnictwa Wojskowego, Bellona, Warszawa 1998
• Jerzy R. KONIECZNY, "Kronika lotnictwa polskiego 1241-1945", WKiŁ , Warszawa 1984
• Jerzy R. KONIECZNY, Tadeusz MALINOWSKI, "Mała encyklopedia lotników polskich", tom II, WKiŁ 1988
• Grzegorz ŁYŚ "Generał pod ostrzałem", Samoloty i ludzie ... nr.14, Rzeczypospolita 19.01.2014
• Jerzy PAWLAK "Polskie eskadry w latach 1918-1939", WKiŁ , Warszawa 1989
• Krzysztof A. TARKOWSKI, "Lotnictwo polskie w wojnie z Rosją Sowiecką 1919-1920", WKiŁ, Warszawa 1991
• Krzysztof CHOŁONIEWSKI, Wiesław BĄCZKOWSKI, "Barwa w lotnictwie polskim", tom VI, WKiŁ, Warszawa 1987
• Krzysztof CHOŁONIEWSKI, Wiesław BĄCZKOWSKI, "Barwa w lotnictwie polskim", tom VII, WKiŁ, Warszawa 1987
• Krzysztof CHOŁONIEWSKI, Wiesław BĄCZKOWSKI, "Barwa w lotnictwie polskim", tom IX, WKiŁ, Warszawa 1987
• Krzysztof JANOWICZ, "Wiarus" cz. 1 i 2, Aeroplan nr 3/2013 i 4/2013
• Mariusz NIESTRAWSKI, "Lotnictwo Wojska Polskiego w pierwszym roku wojny polsko-bolszewickiej", Lotnictwo AI nr 11/2017
• Praca zbiorowa, "Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010", Bellona Warszawa 2011
• Praca zbiorowa, "Ku Czci Poległych Lotników", Warszawa 1933
• Russian Aviation Museum
• Ryszard PAWLAK, "Polskie lotnictwo wojskowe w Rosji 1917-1919", Pilot wojenny 3/2000
• Stanisław P. PRAUSS, "Z Zakopanego do Stag Lane", Ossolineum, Wrocław 1996
• Wacław SUBOTKIN "Z kart historii polskiego lotnictwa", KAW, Szczecin 1985
• Tadeusz CHWAŁCZYK, Andrzej GLASS, "Samoloty PWS", WKiŁ, Warszawa 1990
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ, "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Tadeusz KRZĄSTEK, "Tragiczne losy lotników polskich", Lotnictwo AI 10/1992
• Tadeusz MALINOWSKI, "Brumowski", Lotnictwo AI nr 14/1994
• Tadeusz MALINOWSKI, "Lotnicy świata", WKiŁ, Warszawa 1985
• Tadeusz MALINOWSKI, "Poczet lotników polskich", Entuzjasta lotnictwa 1/1995
• Hubert MORDAWSKI "Polskie lotnictwo wojskowe 1920-1939", Wyd. Dolnoœlšskie, Wrocław, 2011
• Tomasz GOWOREK, "Pierwsze samoloty myśliwskie lotnictwa polskiego", SIGMA NOT, Warszawa 1991
• Tomasz GOWOREK, "Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej", WKiŁ, Warszawa 1988
• Wiesław BĄCZKOWSKI, "TBiU nr 114 Samolot myśliwski SPAD VII-XIII", WMON, Warszawa 1987
• Wojciech SANKOWSKI, Krzysztof SIKORA, "Anatra z centaurem", Mini Replika nr 2/98
• Wojciech SANKOWSKI, "Caudron G-IIIE2", Mini Replika nr 6/2000