Zalewski WZ-III (SZ-1)

Samolot rozpoznawczy zaprojektowany przez Władysława Zalewskiego w drugiej połowie 1915 roku we współpracy z szefem technicznym 2-go Parku Lotniczego Władimirem Sawieljewem.

Projekt samolotu (i jego wykonanie) miał posłużyć początkowo jako sprawdzenie ogólnej koncepcji samolotu wielopłatowego sugerowanej przez Sawieljewa (mającego doświadczenie w budowie dużych samolotów z pracy w RBWZ).

Gotowy projekt przedstawiono dowódcy wojsk lotniczych Wlk. Księciu Aleksandrowi w listopadzie 1915 roku. Projekt został zaaprobowany. W czasie kiedy uzyskano zatwierdzenie projektu 2 Park Lotniczy został przeniesiony z Warszawy do Smoleńska i budowę samolotu zaczęto dopiero w Smoleńsku. Początkowo samolot nazywano "Czetyrechpłan S.Z.", lecz później oznaczono go S.Z.-1.

W celu przyśpieszenia budowy samolotu wykorzystano gotowe elementy pochodzace od innych samolotów. I tym sposobem od samolotu Morane G pozyskano łóże, osłonę silnika, sterownicę i koła. Z samolotu Albatros wzięto płozę ogonową. Z Farmana wykorzystano okucia łaczące skrzydła ze słupkami. Ster kierunku był połową steru wysokości z samolotu Morane G, a kadłub był przeróbką kadłuba Morane'a G.

Dzięki posiadaniu praktycznie gotowych komponentów budowę samolotu ukończono 19 kwietnia 1916 roku. Oblotu nowego samolotu dokonał kpt. Jungmeister 23 kwietnia 1916 roku (źródła rosyjskie podają datę 15 kwietnia 1916 roku - być może wynika to z różnic pomiędzy kalendarzem używanym w Rosji a kalendarzem używanym w państwach zachodnioeuropejskich).

Jego opinie na temat samolotu były pochlebne. Samolot był zwrotny i posiadał dobre osiągi. Kpt. Jungmeister chcąc wykorzystać maszynę do lotów rozpoznawczych kazał wyposażyć ją w większy silnik o mocy 100 KM. Kontynuacją rozwoju tej maszyny był samolot Sawieljew-Zalewski S.Z.-2 (WZ-IV).

Wyprodukowano tylko jeden (prototypowy) egzemplarz samolotu.

Samolot Sawieljew - Zalewski S.Z.-1 (WZ-III) był dwumiejscowym czteropłatem o konstrukcji drewnianej. Kadłub drewniany kryty płótnem. Podwozie główne stałe z rur stalowych, resorowane za pomocą lin gumowych. Skrzydła drewniane, kryte płótnem. Usterzenie z rur stalowych, kryte płótnem. Śmigło projektu Zalewskiego. Załogę stanowili pilot i obserwator.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Gnome-Lambda
Moc [KM]	80
Rozpiętość [m]	8,5
Długość [m]	6,0
Wysokość [m]	3,3
Powierzchnia nośna [mkw]	24
Masa własna [kg]	360
Masa całkowita [kg]	660
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	27,5
Obciążenie mocy [kg/KM]	8,3
Prędkość maks. [km/h]	115
Pułap [m]	ponad 2000
Czas lotu [godz]	3

Źródła:

• Andrzej GLASS "Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939", WKiŁ, Warszawa 1977
• Russian Aviation Museum