Piper L-4A

Amerykański samolot łącznikowy i obserwacyjny, produkowany jako odmiana wersji cywilnej J-3 C-65 Cub.

Na początku 1941 roku z racji zainteresowania armii USA lekkim samolotem obserwacyjnym zgłoszono samolot J-3 do konkursu i prób. Pierwsze wersje wojskowe które pojawiły się w 1941 roku, były oznaczane jako O-59 (O - Observer - obserwacyjny).

W kwietniu 1942 roku z racji zmiany założeń taktycznych przeklasyfikowano te samoloty na łącznikowe zmieniając kod z O-59 na L-4 (L - Liason - łącznikowy).

Seria samolotów będąca pod oznaczeniem O-59A została przemianowana na L-4A.

Wyprodukowano łącznie 649 egzemplarzy w tej wersji z powiększonym oszkleniem kabiny.

W Polsce użytkowano 36 egzemplarzy tej wersji zakupione z demobilu ze składów w Goppingen, funkcjonujących pod nazwą kodową A-50 Hawkeye.

Zostały one zakupione na potrzeby szkolenia w aeroklubach. Zainteresowanie zakupem maszyn z demobilu wykazywał już w połowie 1946 roku Departament Lotnictwa Cywilnego w Ministerstwie Komunikacji.

Wstępne zamówienie opiewało na zakup 300 egz. L-4 i 50 egz. L-5. Sprawami formalno-prawnymi zajmowało się Biuro Odbioru i Transportu Demobilu Amerykańskiego dla Polski w Paryżu.

W momencie złożenia zamówienia zapasy były już przetrzebione przez poprzednich odbiorców. Ich ilość zmniejszyła się po uszkodzeniach jakie doznały od skutków silnych opadów atmosferycznych. Cena jednego egzemplarza była zależna od stanu technicznego i wahała się od 150 do 550 USD.

We wrześniu 1946 r. powołano zespół specjalistów Departamentu Lotnictwa Cywilnego pod kierownictwem mjr Zabłockiego. Zajął się on oglądem samolotów w bazie No.2 z 9. USAAF k./Goppingen w okresie od 01.10.1946 r. do 23.03.1947 r.

Wyselekcjonowano wówczas 142 samoloty L-4 w wersjach A, B, H i J oraz jeden samolot L-2A Taylorcraft. Z zakupu samolotów L-5 zrezygnowano.

W 06.01.1947 r. dostarczono do Słupska transportem kolejowym 64 maszyny. 02.03.1947 r. dostarczono drugim transportem kolejowym 66 maszyn.

Odebrane maszyny były składowane w hali sterowcowej w Słupsku, gdzie oczekiwały na remont. Żaden z dostarczonych tam samolotów nie nadawał się do natychmiastowego użytku. 120 maszyn było lekko uszkodzonych, a tylko 10 było w dobrym stanie.

Remonty prowadzono w następujących zakładach i jednostkach remontowych :

• LWD Łódź
• Okręgowe Warsztaty Lotnicze Bydgoszcz
• Okręgowe Warsztaty Lotnicze Gdańsk
• Okręgowe Warsztaty Lotnicze Poznań
• Okręgowe Warsztaty Lotnicze Warszawa
• PZL WSK Mielec
• PZL WSK Świdnik
• SZD Bielsko-Biała

Dopiero w drugiej połowie marca 1947 roku oblatano pierwsze wyremontowane samoloty w LWD Łódź-Lublinek i OWL Bydgoszcz-Fordon. Dostarczanie remontowanych samolotów oraz ich rejestracja w Polskim Rejestrze Cywilnych Statków Powietrznych odbywały się do końca 1950 roku.

Następne wyremontowane egzemplarze były przydzielane do instytucji i przedsiębiorstw lotniczych, oraz do aeroklubów. Jeden z samolotów L-4A został przekazany jako maszyna dyspozycyjna do Ludowego Lotnictwa Polskiego. Używał go głównie kpt pil. inż. Eugeniusz Stankiewicz - konstruktor samolotu PZL Kania.

W 1949 roku sprzedano 10 samolotów L-4 do Bułgarii. Wśród nich były dwie maszyny w wersji L-4A (SP-AKB, SP-ALE).

W roku 1952 warsztaty PLL LOT podjęły się przeróbki czternastu samolotów L-4 na wersje rolnicze. Z wersji L-4A przebudowano wówczas dwie maszyny: SP-AGC i SP-AIH. Samoloty w tej wersji były eksploatowane do końca 1953 roku.

Kasację większości zakupionych samolotów Piper L-4 Cub wykonano w latach 1953-55. Z wersji L-4A używano jeszcze do 1968 roku samolot SP-AKB. Obecnie w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie jest egzemplarz L-4A (SP-AFP), odrestaurowany i przemalowany na oryginalne barwy amerykańskie.

Do dziś lata ostatni egzemplarz zakupionego samolotu w wersji L-4H pod rejestracją SP-MAM, eksponowany uprzednio w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie pod rejestracją SP-BAL.

Samolot Piper L-4A był jednosilnikowym, dwumiejscowym górnopłatem zastrzałowym o konstrukcji mieszanej, ze stałym podwoziem.

Kadłub metalowy spawany z rur stalowych z poszyciem płóciennym. Kabina w układzie tandem. Część silnikowa z okapotowaniem metalowym. Tylne siedzenie obrotowe, umożliwiające obrót o 180 stopni.

Skrzydła dwudźwigarowe o konstrukcji mieszanej. Poszycie z blachy elektronowej w obrębie kesonu. Reszta poszycia płócienna.

Usterzenie z rur stalowych z poszyciem płóciennym.

Podwozie stałe, trójkołowe z hamulcami hydraulicznymi i amortyzatorami ze sznura gumowego.

Maszyny pozyskane z demobilu nie posiadały instalacji radiowej i dodatkowego wyposażenia. Charakterystyczne było wyposażenie w instalację elektryczną.

Załogę samolotu Piper L-4A stanowili pilot i pasażer.

Dane techniczne i osiągi odnoszą się do pomierzonych w Polsce parametrów zakupionych w Niemczech samolotów.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Continental O-170-3 (w ukł. bokser)
Moc [KM]	65
Rozpiętość [m]	10,74
Długość [m]	6,71
Wysokość [m]	2
Powierzchnia nośna [mkw]	16,55
Masa własna [kg]	300
Masa całkowita [kg]	520
Obciąż. pow. skrzydeł [kg/mkw]	31,5
Prędkość maks. [km/h]	135
Prędkość wznosz. [m/s]	2,5
Pułap [m]	3640
Zasięg [km]	300
Czas lotu [godz]	2 godz 30 min

Źródła:

• Al ADCOCK, "US Liaison Aircraft In Action no. 195", Squadron/Signal Publications Inc. 2005
• Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1939-45", WMON, Warszawa 1976
• Andrzej MORGAŁA, "Polskie Skrzydła cz.5 - Ex USAAF Aircraft 1945", wyd. Stratus 2011
• Benedykt KEMPSKI, "TBiU 130 Samolot wielozadaniowy Piper L-4 Cub", WMON, Warszawa 1989
• Marian KRZYŻAN, "Samoloty w muzeach polskich", WKiŁ, Warszawa 1983
• Zbigniew LURANC, Skrzydła w miniaturze" nr 1/91
• Praca zbiorowa, "Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie - katalog", Kraków