Chromy Edward

Pilot myśliwski.

Urodził się 4 października 1922 r w Pińsku (i tam się wychowywał). Przed wybuchem II WŚ w okresie dorastania niejednokrotnie miał możliwość obserwacji wzlotów hydroplanów z jednostki lotniczej garnizonu.

W ramach swych zainteresowań brał udział w odbywających się w 1938 roku V Okręgowych Zawodach modeli Latających. Zają wówczas pierwsze miejsce w dwóch kategoriach (na czas lotu, oraz odległość).

Po aresztowaniu przez NKWD 15 marca 1940 r. za posiadanie broni palnej był przesłuchiwany i przenoszony do różnych więzień i miejsc zszyłki (więzienia: Baranowicze, Orsza, Butyrki-Moskwa, łagry: okolice rzek Uchta-Peczora, Syktywkar / Komi). Po ucieczce w 1942 r. i błąkaniu się w trzech mijanych kołchozach, udało mu się dostać do formującej się 1.Dywizji Piechoty im.Tadeusza Kościuszki.

3 maja 1943 r. rozpoczął służbę jako mechanik w tworzącym się 1. pułku czołgów w Sielcach. Po ogłoszeniu naboru do nowo tworzonej 1. eskadry myśliwskiej podjął 17 lipca 1943 r. decyzję o zgłoszeniu się na kurs pilotażu.

Po przejściu badań lekarskich w Riazaniu, rozpoczął 23. lipca tego samego roku szkolenie w Grigorijewskoje.

Przechodził szkolenie na samolotach:

• UT-2 (lipiec-wrzesień 1943)
• Jak-1b (wrzesień-listopad 1943)
• Jak-7W (wrzesień-listopad 1943)

Tytuł pilota dostał 16 listopada 1943 po pozytywnym zakończeniu szkolenia na samolocie Jak-1b. Pod koniec grudnia 1943 r. zdał egzamin na pilota bojowego. Po zakończeniu wymaganych szkoleń dostał awans na stopień chorążego z dniem 5 stycznia 1944 r.

Do połowy lutego 1943 r. odbywał w Grigorijewskoje drugą część szkolenia na pilota bojowego. Na początku czerwca 1944 r. został przeniesiony w ramach przebazowania 1. PLM "Warszawa" z Grigorijewskoje do Gostomel. W nowej lokalizacji przechodził dodatkowy trening w tzw. "szkole ogniowej".

Po zakończeniu szkoleń zgrywających poziom wyszkolenia pilotów w pułku i sprowadzeniu pozostałego w Grigorijewskoje sprzętu, został przebazowany 16 sierpnia 1944 r. na lotnisko w Dys, a dwa dni potem na lotnisko w Zadybiu Starym (obydwie lokalizacje w okolicach Lublina). Z Zadybia Starego wykonał 23 sierpnia 1944 r. swój pierwszy lot bojowy na osłonę 611. PLSz nad Warką.

W dniach 22 września - 10 października 1944 r. wykonywał loty nad obszarem działań przyczółka czerniakowskiego podczas trwającego Powstania Warszawskiego. W tym samym czasie wykonywał również loty rozpoznawcze i osłonowe na północ od Pragi i w rejonie Jabłonnej. Kontynuował te zadania do 28 pażdziernika 1944 r.

Od 2 listopada 1944 r. do 21 stycznia 1945 r. był zaangażowany w działania rozpoznawcze w pasie płn-płd na zachód od Warszawy. Dodatkowo w 19 stycznia 1945 r. brał udział w osłonie z powietrza defilady wojskowej w Warszawie oraz w odbiorze nowych samolotów Jak-9T. W tym czasie wykonywał loty z lotniska Sanniki/k. Sochaczewa.

Począwszy od 13 lutego 1945 r. operował z lotniska w Bydgoszczy. M.in tam wykonał swój pierwszy lot zapoznawczy na samolocie Jak-9. Do końca lutego 1945 r. wykonywał loty na rozpoznanie na kierunku Kołobrzeg i Mirosławiec (do którego został przebazowany 4 marca).

Do początku kwietnia 1945 r. wykonywał loty w rejonie Kołobrzegu i na dozorowanie wybrzeża. W połowie tego samego miesiąca (14 kwietnia) rozpoczął loty z lotniska Barnówko na potrzeby operacji berlińskiej. W okresie tym dostał awans na stopień podporucznika.

Podczas wykonywania lotów na potrzeby wspomnianej operacji kilkakrotnie zmieniał lotniska (l. Steinbeck, l. Mothlow). 9 maja 1945 r. powrócił na lotnisko do Bydgoszczy.

Z 1.PLM przeszedł cały szlak bojowy, wykonując 66 lotów bojowych. Latał wówczas na samolotach:

• Jak-1b (osobisty samolot nr 12)
• Jak-9

Po II WŚ nadal służył w 1.PLM, w Bydgoszczy, a potem w Modlinie. Latał w tym czasie na samolotach:

• Jak-9M (osobisty samolot nr 33)
• Jak-9T
• Jak-9W
• Jak-9P

Jesienią 1945 r. objął dowództwo eskadry w 1.PLM. Brał częsty udział w powojennych pokazach lotniczych.

28 października 1946 r. rozpoczął kurs dowódców pułków w Wojskowej Szkole Pilotów w Dęblinie, który ukończył w następnym roku. Po powrocie do macierzystego pułku objął w nim stanowisko zastępcy dowódcy ds. pilotażu.

W okresie grudzień 1947 - wrzesień 1951 służył na stanowisku dowódcy 2.PLM w Krakowie. Począwszy od 1 października 1951 r. rozpoczął studia lotnicze w Wojskowej Akademii Lotniczej w Monino (ZSRR).

Po ukończeniu studiów 14 marca 1953 r., został skierowany do sztabu 7.DLM (Dywizji Lotnictwa Myśliwskiego) w Krakowie na stanowisko zastępcy dowódcy ds.pilotażu. od 30 listopada 1954 r. pełnił obowiązki dowódcy wymienionej jednostki.

Pełny zakres obowiązków wraz z mianowaniem na dowódcę 7.DLM pełnił w okresie 20 października 1955 r. - 31 października 1957 r. Równolegle w okresie od 20 listopada 1952 r. do 20 listopada 1956 r. był posłem do Sejmu pierwszej powojennej kadencji.

W latach 1957-1960 odbył studia w Akademii Sztabu Generalnego WP w Rembertowie. Po ich ukończeniu objął stanowisko zastępcy komendanta Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych w Warszawie.

W 1969 r. przeszedł z ITWL na stanowisko komendanta 4. Bazy Lotniczej WOPK (Warszawa-Bemowo). W 1974 r. przeszedł w stopniu pułkownika na własną prośbę do rezerwy.

Zmarł 19 stycznia 2003 w Warszawie. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Źródła:

• Edward CHROMY, "Szachownice nad Berlinem", WMON, Warszawa 1974
• Tadeusz KMIECIK, "Polskie lotnictwo wojskowe 1945-1962", Wyd. ULMAK, Warszawa 2001
• Izydor KOLIŃSKI, "Lotnictwo Polski Ludowej 1944-47", WMON, Warszawa 1987
• Marian MIKOŁAJCZUK, "1.Pułk Lotnictwa Myśliwskiego Warszawa, cz.1", Rossagraph, Warszawa 2005
• Kazimierz SŁAWIŃSKI, "Pierwszy myśliwski", WMON, Warszawa 1980
• Praca zbiorowa, "Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010", Wyd. Bellona, Warszawa 2011
• Posłowie na Sejm RP, Edward Chromy
• Wikiwand, Edward Chromy
• Polish Air Force, Edward Chromy