Jakowlew Jak-1b

Rosyjski samolot myśliwski opracowany w biurze konstrukcyjnym Aleksandra Jakowlewa.

Prace projektowe rozpoczęto w połowie 1939 roku. Tempo prac było od samego początku bardzo duże gdyż do końca roku należało przedstawić gotowy prototyp.

W październiku 1939 roku zakończono prace projektowe i rozpoczęto budowę pierwszego prototypu I-26-I w moskiewskich zakładach nr 115. Budowę prototypu zakończono 27 grudnia 1939 roku.

Próby samolotu rozpoczęły się 13 stycznia 1940 roku. Testy ujawniły szereg wad i ogólne niedopracowanie konstrukcji co było powodem zarówno pośpiechu podczas fazy projektowej jak i montażu prototypu.

23 marca 1940 roku oblatano drugi prototyp, który miał mieć poprawione główne wady wykryte podczas prób pierwszego prototypu. Wady te były w zespole napędowym, uzbrojeniu, instalacji chłodzącej wodę oraz olej i wielu innych elementach konstrukcji samolotu.

27 kwietnia rozbito podczas prób pierwszy prototyp. 14 kwietnia pomimo nie usuniętych wad skierowano samolot do produkcji (sic!) na podstawie niezbyt dobrych wyników prób drugiego prototypu.

Próbom państwowym poddano trzeci prototyp oznaczony I-26-III. Miał usuniętą większą część usterek wykazanych u poprzednich prototypów. Po miesięcznych próbach państwowych 13 listopada 1940 roku ostatecznie zakwalifikowano samolot do produkcji i użytku w jednostkach.

Pomimo podjęcia ww decyzji w listopadzie 1940 roku produkcję rozpoczęto już w pierwszej połowie tego samego roku (luty/marzec) w zakładach nr 301. W maju produkcja została rozszerzona na zakłady nr 126 i 292.

Jako że pierwsza seria samolotów powstała w oparciu o plany pierwszego prototypu, to posiadała te same wady co testowana maszyna. W związku z tym samoloty pierwszej serii zostały odebrane przez wojsko dopiero po kilkumiesięcznych próbach i towarzyszącym im przeróbkach.

W roku 1942 rozpoczęto prace nad aerodynamiką Jaka-1. Poprawione i wzmocnione zostały zewnętrzne detale konstrukcji samolotu, oraz zmieniono ilość uzbrojenia z dwóch km-ów SzKAS na 1 wkm UBK. Inną widoczną zmianą było obniżenie kadłuba za kabiną. Nową wersję nazwano Jak-1b.

Generalnie samolot miał pozytywne ocey wsród pilotów. Jednakże problemy eksploatacyjne związane z niedopracowaniem zespołu napędowego, błędami konstrukcyjnymi i słabą jakością produkcji spowodowały że osiągi samolotów różnych serii różniły się od siebie nawet o 20 procent.

Samoloty Jak-1b były używane w polskim lotnictwie w latach 1943-46 w liczbie ok. 70 sztuk.

Samolot Jakowlew Jak-1b był jednosilnikowym dolnopłatem o konstrukcji mieszanej. Kadłub drewniany składał się ze spawanej kratownicy stalowej pokrytej blachą duralową (w części przedniej i środkowej), sklejką (z tyłu i góry kadłuba), oraz płótnem (tylne boki kadłuba). Skrzydła drewniane kryte sklejką. Lotki metalowe. Usterzenie drewniane poziome kryte sklejką i płótnem, usterzenie pionowe kryte blachą duralową. Podwozie klasyczne chowane w locie. Ze stałym kółkiem ogonowym. Uzbrojenie samolotu stanowiły dwa 7,62 mm karabiny maszynowe SzKAS i jedno 20 mm działko SzWAK, całość zamontowana w kadłubie. Załogę samolotu Jakowlew Jak-1b stanowił pilot.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	M-105PF (rzędowy, chłodzony cieczą)
Moc [KM]	1180
Rozpiętość [m]	10,0
Długość [m]	8,475
Wysokość [m]	2,9
Powierzchnia nośna [mkw]	17,15
Masa własna [kg]	2300
Masa całkowita [kg]	2880
Prędkość maks. [km/h]	597
Prędkość wznosz. [m/s]	13,9
Pułap [m]	10 300
Zasięg [km]	710

Źródła:

• Robert BOCK, "Jak-1, Jak-3", AJ-Press, Warszawa 1998
• Krzysztof CIEŚLAK, "TBiU nr 92 Samolot myśliwski Jak-1", WMON, Warszawa 1984
• Andrzej GLASS, "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Bill GUNSTON, "Combat Aircraft", Tiger Books International, London 1990
• Izydor KOLIŃSKI, "Lotnictwo Polski Ludowej 1944-47", WMON, Warszawa 1987
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Zbigniew LURANC, "Skrzydła w miniaturze" nr 2/91
• Andrzej MORGAŁA, Biblioteczka Skrzydlatej Polski, "Samoloty myśliwskie w lotnictwie polskim", WKiŁ, Warszawa 1979
• Witold SZEWCZYK, "Samoloty na których latali Polacy", WKiŁ, Warszawa 1988
\