Hanriot H-28 (HD-14E2)

Francuski dwumiejscowy samolot szkolny.

Prototyp zbudowano w 1923 roku. W 1924 roku wdrożono go do produkcji pod oznaczeniem HD-14E2.

Jeszcze w 1924 roku PWMZ w Paryżu zamówiła 50 egzemplarzy w wersji HD-14E2 oraz jeden egzemplarz wzorcowy. Zakupiono też możliwość produkcji licencyjnej w kraju.

Pierwsze samoloty w wersji HD-14E2 pojawiły się w kraju jeszcze w 1923 roku. W WCZL oblatano egzemplarz wzorcowy w listopadzie 1923 roku.

Przygotowania do produkcji licencyjnej rozpoczęto jeszcze we wrześniu 1923 roku w biurze konstrukcyjnym WCZL. Z powodu dużych rozbieżności pomiędzy dostarczonymi z Francji planami, a egzemplarzem wzorcowym zdecydowano się na przygotowanie nowej dokumentacji.

Po polskiej stronie wniesiono kilkaset poprawek i zrobiono ok. tysiąca dodatkowych rysunków. Całość prac wraz z przygotowaniem oprzyrządowania i dokumentacji produkcyjnej zajęła niecały rok. Tak opracowany samolot wdrożono do produkcji licencyjnej w sierpniu 1924 roku w WCZL pod ozanczeniem H-28.

W grudniu 1924 roku oblatano pierwszy egzemplarz licencyjny o nr 30.2. Pilotami byli por.pil. Karol Fiałkowski i por.pil. Kazimierz Kalina. Łącznie w WCZL wyprodukowano 125 egzemplarzy. Ostatni wyprodukowany samolot dostarczono w styczniu 1926 roku.

W kwietniu 1924 roku zlecono produkcję licencyjną do Wielkopolskiej Wytwórni Samolotów "Samolot" (Poznań - Ławica). Opracowano w WCZL dokumetację produkcyjną przekazano także do WWS "Samolot". Przed wdrożeniem produkcji zlecono WWS "Samolot" standaryzację części samolotów H-28 i H-19. Łącznie ujednolicono 128 części.

20 lutego 1925 roku oblatano pierwszy poznański samolot H-28. Oblatywał go pilot fabryczny Edmund Hołodyński. Całkowita liczba wyprodukowanych egzemplarzy licencyjnych H-28 w WWS "Samolot" wyniosła 120 egz.

Śmigła do samolotów H-28 były produkowane w Zakładach Przemysłowych vel Fabryce Śrub i Towarów Metalowych Bartelmuss w Bielsku Wapiennicy.

Do polskiego lotnictwa dostarczono łącznie 295 egzemplarzy samolotów HD-14E2 i H-28.

Samolot H-28 z WCZL zaprezentowano po raz pierwszy 25 kwietnia podczas pokazów na lotnisku Mokotowskim. Samolot H-28 z wytwórni WWS "Samolot" był prezentowany 8 września 1925 roku na wystawie LOPP na Barbakanie Krakowskim.

Hanrioty zastąpiły w pierwszej kolejności samoloty Caudron G-IIIE2 i Nieuport 81D2. Używano ich także w eskadrach treningowych pułków liniowych, a także jako samoloty łącznikowe.

W ocenie polskich pilotów był to samolot poprawny w pilotażu, acz powolny w reakcji na stery. Bardzo czuły na wiatr, stąd pierwsze loty wykonywano na nim tylko przy dobrej pogodzie. Narzekano na skomplikowaną regulację obrotów, którą trzeba było wykonywać używając dwóch manetek.

Miał solidne podwozie, ale amortyzatory działały niczym sprężyny, przez co często wykonywano na nim tzw."kangury" podczas lądowania. Oczywiście naruszało to także konstrukcję samolotu.

Część egzemplarzy dostosowano do holowania rękawa "H". Jeden egzemplarz o numerze 30.83 miał przerobione usterzenie na motylkowe (tzw. usterzenie Rudlickiego), służąc do testów inż.Rudlickiemu. Inny egzemplarz z rejestracją cywilną SP-ACN był przystosowany do holowania szybowców.

Pierwsze egzemplarze zaczęto wycofywać z lotnictwa wojskowego w lecie 1929 roku. 20 sierpnia tego samego roku samoloty tego typu uznano za tzw. nietypowe. W okresie 01.04.1931 - 30.03.1932 na stanie jednostek polskiego lotnictwa wojskowego były w użytku już tylko 34 egzemplarze, stosowane jako samoloty łącznikowe.

Ostatecznie lotnictwo wojskowe wycofało ostatnie egzemplarze w 1935 roku i przekazało je Ministerstwu Komunikacji.

W cywilnym lotnictwie użytkowano 134 samoloty typu HD-14E2 i H-28. Używała ich głównie LOPP i Cywilna Szkołą Pilotów (Poznań Ławica). Na dzień 1 lipca 1937 roku były w użytku cywilnym już tylko 22 egzemplarze. Do końca 1937 roku samoloty te skreślono z użytku jako samoloty lotne. Były potem wykorzystywane m.in. jako pomoce naukowe przy nauce konstrukcji lotniczych.

Samolot H-28 (HD-14E2) był dwumiejscowym dwupłatem o konstrukcji drewnianej.

Kadłub drewniany, kratownicowy, oprofilowany listwami i kryty płótnem. Część silnikowa kryta blachą aluminiową. Kabina wannowa.

Skrzydła drewniane dwudźwigarowe dwu- (dolne) i trójdzielne (górne), kryte płótnem.

Usterzenie drewniane z zastrzałami, kryte płótnem.

Podwozie wielogoleniowe z podwójnymi kołami i płozami. Amortyzatory ze sznura gumowego.

Załogę stanowili uczeń-pilot i instruktor.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Le Rhone C (rotacyjny)
Moc [KM]	80
Rozpiętość [m]	10,26
Długość [m]	7,25
Wysokość [m]	2,95
Powierzchnia nośna [mkw]	34,0
Masa własna [kg]	525-575
Masa całkowita [kg]	780-830
Prędkość maks. [km/h]	115
Prędkość wznosz. [m/s]	1,67
Pułap [m]	3200
Czas lotu [godz, min]	3,0

Źródła:

• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom I", wyd. Stratus 2004
• Andrzej GLASS "Polskie skrzydła", Interpress, Warszawa 1984
• Andrzej GLASS, Krzysztof CIEŚLAK "Barwa w lotnictwie polskim", tom I, WKiŁ Warszawa 1985
• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Bellona Lampart, Warszawa 2003
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990