Jakowlew Jak-23

Rosyjski samolot myśliwski opracowany w biurze konstrukcyjnym A.S.Jakowlewa.

Samolot ten był projektowany od podstaw jako samolot o napędzie odrzutowym. W odróżnieniu od poprzednika Jaka-17 miał półskorupową konstrukcję i nowy silnik RD-500 (licencyjny odpowiednik silnika Rolls-Royce Dervent V).

Prototyp został oblatany w czerwcu 1947 roku. Po zakończeniu prób 12 sierpnia 1947 roku oceniony został jako najlepszy spośród grupy testowych samolotów Jakowlewa (Jak-19, Jak-23 i Jak-25) i najbardziej odpowiadał wymaganiom wojsk lotniczych.

Pod koniec 1947 roku zaczęto robić przygotowania do produkcji wielkoseryjnej, którą uruchomiono w I kwartale 1948 roku.

Zyskał sobie przychylną opinię pośród pilotów, którzy przechodząc z maszyn o napędzie tłokowym nie mieli poważnych problemów z przyswojeniem sobie pilotażu na tym samolocie.

Jak-23 posiadał dużą prędkość wznoszenia, której nie posiadały nawet samoloty MiG-15 i MiG-15bis. Dodatkowo był wyposażony w fotel wyrzucany odpalany pironabojem. Na tle konstrukcji odrzutowych ze skrzydłem prostym z końca lat 40-tych, był uznawany za jeden z najlepszych samolotów na świecie.

W 1950 roku planowano uruchomienie w Polsce produkcji licencyjnej Jaka-23 w zakładach PZL Mielec, pod oznaczeniem G-3. Jednakże zrezygnowano z tego przedsięwzięcia na skutek pojawienia się samolotów MiG-15 z ukośnymi skrzydłami, którego wdrożono do produkcji w Polsce (pod oznaczeniem Lim-1).

W polskim lotnictwie wojskowym samoloty te były używane od 1951 roku. Bardzo pomocne w szkoleniu pilotów były samoloty przejściowe Jak-17W. Jak-23 był pierwszym standardowym samolotem odrzutowym wprowadzonym na stan naszego lotnictwa wojskowego. Używano go w ilości 103 sztuk.

Ostatnie egzemplarze były używane w służbie jeszcze 1956 roku. Później dwa egzemplarze (SP-GLL, SP-GLK) były użytkowane w Instytucie Lotnictwa.

Samolot Jak-23 był jednosilnikowym średniopłatem z podwoziem trójpodporowym o konstrukcji całkowicie metalowej półskorupowej. Kadłub półskorupowy, kryty blachą duralową lub stalową (od strony dyszy wylotowej silnika). Skrzydła metalowe, kryte blachą duralową. Usterzenie metalowe, kryte blachą duralową. Na wyposażenie dodatkowe składała się radiostacja RSI-6M-1 i radiopółkompas RPKO-10M. Uzbrojenie samolotu stanowiły dwa 23 mm działka Nudelman-Suranow NS-23 lub 150P zabudowane z przodu kadłuba i pod wlotem silnika. Ponadto samolot mógł zabierać dwie 60 kg bomby. W przegrodzie tunelu wlotowego zamontowany był fotokarabin S-13. Załogę samolotu Jak-23 stanowił pilot.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	RD-500 (odrzutowy)
Ciąg [kN]	15,58
Rozpiętość [m]	8,73
Długość [m]	8,12
Wysokość [m]	3,30
Powierzchnia nośna [mkw]	13,50
Masa własna [kg]	1980
Masa całkowita [kg]	3384
Prędkość maks. [km/h]	923
Prędkość wznosz. [m/s]	47
Pułap [m]	14 800
Zasięg (z dodatkowymi zbiornikami) [km]	1030

Źródła:

• Andrzej MORGAŁA, Biblioteczka Skrzydlatej Polski nr 4 "Samoloty myśliwskie w lotnictwie polskim", WKiŁ, Warszawa 1979
• Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1945-1980", WMON, Warszawa 1981
• Marian MIKOŁAJCZUK, "Rozwój lotnictwa polskiego w latach pięćdziesiątych", Lotnictwo Wojskowe 5/200
• Multimedialna Encyklopedia Lotnictwa Wojskowego, Bellona, Warszawa 1998
• Piotr M. BARTOSZEWSKI, "TBiU nr 112 Samolot myśliwski Jak-23", WMON, Warszawa 1987
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Zbiory własne autora, Muzeum Sił Powietrznych, Dęblin 2012