| |
TS-11 Iskra bis B
\
\
TS-11 Iskra bis B
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003,
Źródło: zbiory własne autora
Polski samolot treningowo-szturmowy będący rozwinięciem TS-11 Iskra bis. Jego opracowanie rozpoczęto już w 1966 r.
Prototyp oblatano 26 czerwca 1968 r. Samolot w tej wersji miało oznaczenie zakładowe Iskra-100.
Modyfikacją było m.in. dodanie dwóch dodatkowych węzłów podwieszeń.
Testowano także konfigurację z aparatami AFA-39, ale zrezygnowano z wprowadzenia ich do produkcyjnych egzemplarzy.
Samoloty w wersji TS-11 Iskra bis B były produkowane w pierwszych sześciu kolejnych seriach produkcyjnych (od V do X) w ilości 134 egzemplarzy w latach 1969 - 74. Pierwszy egzemplarz seryjny opuścił zakład produkcyjny 6. września 1969 r.
Oprócz wyżej wymienionych egzemplarzy produkcyjnych, przebudowano do standardu Iskra bis B większość wcześniej wyprodukowanych egzemplarzy w wersji Iskra bis.
Samolot TS-11 Iskra bis B był dwumiejscowym wolnonośnym średniopłatem o konstrukcji całkowicie metalowej.
Kadłub półskorupowy. Skrzydło (z kierownicami strug) i usterzenie także o konstrukcji półskorupowej.
Podwozie trójpodporowe chowane w locie, z hamulcami tarczowymi.
Kabina hermetyzowana i klimatyzowana z fotelami wyrzucanymi.
Samolot był wyposażony w instalacje: hydrauliczną, pneumatyczną, przeciwoblodzeniową, przeciwpożarową, klimatyzacyjną, tlenową i elektryczną.
W skład wyposażenia dodatkowego wchodziły m.in.:
- radiostacja UKF R-802W
- radiowysokościomierz RW-UM
- radiokompas ARK-9
- odbiornik znaczników MRP-56
Uzbrojenie pokładowe składało się z zamontowanych na stałe w dziobie: działka NS-23 kal.23 mm, oraz fotokarabinu S-13. Używano celownika ASP-3NM-I.
Uzbrojenie podwieszane można było zamontować na czterech belkach podskrzydłowych. Możliwe było podwieszanie :
- bomb 50 kg
- zasobników Mars-3 (po 4 rakiety S-5 w każdym)
- zasobników Mars-4 (po 8 rakiet S-5 w każdym)
Załogę samolotu TS-11 Iskra bis B stanowili instruktor pilot i uczeń pilot.
Inne fotografie / ilustracje:
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na prawą burtę, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na lewą burtę, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok od strony ogona, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na osłonę dziobową po prawej stronie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, osłona dziobowa - zbliżenie na detale, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na osłonę dziobową po lewej stronie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, osłona dziobowa - zbliżenie na detale, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na na osłonę kabiny i detale prawej burty, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na dolną część kadłuba, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na dolną część kadłuba od strony wylotu silnika, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na detale belki ogonowej po lewej stronie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na detale belki ogonowej po prawej stronie, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na podwozie główne od strony dziobowej, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na wnękę podwozia, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na podwozie od strony kadłuba, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na podwozie główne od strony dziobowej, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na podwozie główne od strony ogonowej, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, zbliżenie na detale koła, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na zewnętrzne osłony koła, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na reflektor podskrzydłowy, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na oznaczenia przy wlocie powietrza do silnika, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
TS-11 Iskra bis B, egzemplarz szkoleniowy z Technicznej Szkoły Wojsk Lotniczych, Muzeum Arsenał, Zamość 2003, widok na oznaczenia państwowe na dolnej powierzchni skrzydła, Źrodło: Zbiory własne autora, (Kliknij na powyższy rysunek aby obejrzeć jego powiększenie).
| Silnik |
SO-1
(odrzutowy) |
Ciąg [kG]
|
1000
|
Rozpiętość [m]
|
10,06
|
Długość [m]
|
11,15
|
Wysokość [m]
|
3,5
|
Powierzchnia nośna [mkw]
|
17,5
|
Masa własna [kg]
|
2 480
|
Masa całkowita [kg]
|
3 862
|
Prędkość maks. [km/h]
|
720
|
Prędkość wznosz. [m/s]
|
16
|
Pułap [m]
|
11 000
|
Zasięg [km]
|
1200
|
Źródła:
-
Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1945-1980", WMON, Warszawa 1981
-
Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
-
A.MISIOREK, T.KRÓLIKIEWICZ, "TBiU nr 13 Samolot TS-11 Iskra", WMON, Warszawa 1971
-
Praca zbiorowa, "TS-11 Iskra", AEROMAX, 2001
-
Zbiory własne autora
|
|
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)
)