Potez XXVA2

\ \ Potez XXVA2

Potez XXV z 35. Eskadry Liniowej,
Źródło: Jerzy PAWLAK "Polskie eskadry w latach 1918-1939", WKiŁ , Warszawa 1989

Francuski samolot rozpoznawczy w układzie półtorapłata. Następca samolotu Potez XXVII.

W stosunku do poprzednika miał zmienioną konstrukcję płatowca, oraz bardziej ekonomiczny i lżejszy silnik. Dawało to w efekcie lepsze parametry w locie.

W lotnictwie polskim były samoloty produkowane we Francji oraz w rodzimych zakładach.

Z Francji dostarczono 21 egzemplarzy tego samolotu. W tej liczbie był zawarty jeden egzemplarz wzorcowy w wersji A2 do wdrożenia produkcji seryjnej w ZMP&L w Lublinie oraz w PWS.

Z PWS dostarczono 125 samolotów w wersji A2, a z ZMP&L - 100.

Łącznie do polskiego lotnictwa dostarczono 246 samolotów w wersji A2.

Samoloty z Francji były przewożone frachtem morskim na trasie Cherbourg - Gdańsk. Ostatnie samoloty francuskiej produkcji dostarczono na przełomie lat 1927/28.

Z zakładów PWS realizowano dostawy w okresie 11/1927 - 30/09/1930.

W ZMP&L produkcja licencyjnych Potez XXV trwała od 01/1928 do II. poł. 1932 r.

Samoloty Potez XXV A2 wprowadzano do jednostek już od 1927 roku. Były na stanie eskadr: 12. EL, 113. Esk. Myśliwców Nocnych , Esk. Sztabowa przy 1. PL, 31. Esk. Liniowa, 32. EL, 34. EL, 35. EL, 41. EL, 42. EL, 51. EL, 54. EL, 55. EL, Oddz. Wydzielony Porubanek (późniejsza 53. Esk. Treningowa), 61. EL, 62. EL, 64. EL, 63. ET. Dodatkowo były na stanie dwóch plutonów Aerofotogrametrycznych, szkół lotniczych, samoloty dyspozycyjne dowódców pułków, oraz po jednym do dwóch egzemplarzy do wydzielonych jednostek (Eskadra KOP, ITBL, i innych).

Wersja XXV cieszyła się najlepszą opinią ze wszystkich zakupionych samolotów marki Potez.

Na trzech samolotach Potez XXV A2 produkcji polskiej leciała polska ekipa w Rajdzie Bałkańskim (13-23.06.1928). Także trzy samoloty Potez XXV A2 z polskimi załogami uczestniczyły w II Locie Małej Ententy i Polski (2 - 12.08.1928).

Samoloty w wersji A2 podlegały w Polsce przebudowie do bardziej specyficznych zastosowań. Były to następujące wersje samolotów:

Potez XXV A2 Aerofoto - egzemplarz nr. 42.160 z zamontowanymi aparatami typu Kolberg do zdjęć pionowych i skośnych
Potez XXV A2 do transportu gołębi pocztowych - maszyna 42.230 na stanie 3.PL
Potez XXV A2 towarzyszący - jeden egzemplarz do współpracy z artylerią używany w 63. Eskadrze Towarzyszącej z radiostacją RKL/D i podchwytywaczem meldunków 4PL, bez uzbrojenia bombowego.
Potez XXV A2 "Ślepak" - przebudowane w 1933 roku cztery egzemplarze z zakrytą brezentem tylną kabiną, dostosowane do trningu lotu bez widoczności (42.130, 42.201, 42.226, 42.243).
Potez XXV A2 holowniczy - przebudowane w 1933 roku pięć egzemplarzy do holowania rękawa "H" (42.65, 42.145, 42.249, 42.253, 42.254)

Poza tym modyfikacje dotyczyły amortyzatorów, wieżyczek bombardierskich, radiostacji, oraz wymiany rur wydechowych. W związku z zakończeniem resursów pierwotnych wersji silników zdecydowano się w latach trzydziestych na zastąpienie ich silnikami gwiazdowymi Bristol Jupiter VIIF od już nieużywanych PZL P.7a. Modernizację tę wykonywano w ZMP&L, a tak zmodyfikowane samoloty były na stanie eskadr bojowych do marca 1939 roku.

Po wprowadzeniu do użytku samolotów PZL.23 Karaś samoloty Potez XXV A2 przeniesiono do szkół lotniczych i eskadr treningowych. We wrześniu 1939 roku były wykorzystywane bardzo rzadko. Dużą część pozostałych w użytku samolotów zostało po zakończeniu działań we wrześniu 1939 roku przechwyconych przez ZSRR i Niemcy.

Samolot Potez XXV A2 był jednosilnikowym dwumiejscowym półtorapłatem o konstrukcji drewnianej ze stałym podwoziem.

Kadłub kratownicowy drewniany, część silnikowa kryta blachą duraluminiową, środkowa sklejką, ogonowa płótnem. Grzbiet profilowany sklejką. Skrzydła drewniane dwudźwigarowe, noski kryte sklejką, reszta płótnem. Stojaki i słupki z rur duralowych.

Usterzenie drewniane kryte płótnem.

Podwozie dwugoleniowe z dzielonymi półosiami, amortyzatory gumowe, a po modyfikacji olejowo-powietrzne.

Śmigło dwułopatowe drewniane Ratier 242, lub Ratier 394. Potem stosowano śmigła polskiej produkcji Szomański CWK-2533.

Uzbrojenie strzeleckie stanowiły: jeden km pilota Vickers wz.09/18 kal.7,9 mm, oraz dwa km Vickers F obserwatora. Samolot mógł przenosić bomby o łącznym wagomiarze od 288 kg. Samoloty w wersji nocnych myśliwców nie miały instalacji do przenoszenia uzbrojenia bombowego. Ponadto możliwe było przenoszenie dwóch bomb oświetlających VM-3. Na wyposażeniu był także celownik bombowy VM-3.

Na wyposażenie dodatkowe składały się m.in. :

rakietnica sygnałowa Perkun
fotokarabin wz. K-28
radiostacja pokładowa RKL/D lub RKL/L
zabudowany aparat fotograficzny z typów: F1, F2, KWF-30, KWF-70
ręczny aparat fotograficzny KR
reflektor pokładowy o mocy 500 W
zdwojona prądnica pokładowa o mocy łącznej 2 x 500 W
gaśnica pokładowa Knock Out wz. P10

Załogę samolotu Potez XXVA2 stanowili pilot i strzelec-obserwator.

Silnik
Lorraine Dietrich 12Eb
(rzędowy, chłodzony wodą)

Moc [KM]
450

Rozpiętość [m]
11,143

Długość [m]
9,095

Wysokość [m]
3,59

Powierzchnia nośna [mkw]
47,00

Masa własna [kg]
1457

Masa całkowita [kg]
1958

Prędkość maks. [km/h]
209,5

Prędkość wznosz. [m/s]
5,0

Pułap [m]
6 500

Zasięg [km]
brak danych

Źródła:

Tadeusz CHWAŁCZYK, Andrzej GLASS, Biblioteczka Skrzydlatej Polski "Samoloty PWS", WKiŁ, Warszawa 1990
Andrzej GLASS, Krzysztof CIEŚLAK "Barwa w lotnictwie polskim", tom I, WKiŁ Warszawa 1985
Tadeusz KRÓLIKIEWICZ "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Bellona Lampart, Warszawa 2003
Jerzy PAWLAK "Polskie eskadry w latach 1918-1939", WKiŁ , Warszawa 1989