Potez XXVIIA2

Francuski samolot rozpoznawczo-bombowy.

Po zakupieniu przez Polskę we Francji samolotów Potez XVA2, strona francuska zaproponowała zakup nowszej wersji Potez XXVIIA2.

Był to samolot w układzie półtorapłata mający w stosunku do Potez XVA2 większy udźwig, oraz lepsze parametry lotno-pilotażowe. Ponadto zastosowanie układu półtorapłata dawało lepszą widoczność w dół.

Na skutek decyzji zakupienia nowszej wersji - 30.09.1924 roku anulowano zamówienie na 20 dodatkowych samolotów Potez XVA2 we Francji. Adekwatnie do tej decyzji w zakładach PWS zmniejszono zamówienie drugiej transzy Potez XVA2 ze 110 do 35.

Pierwsze zamówienie na 40 maszyn Potez XXVIIA2 z Francji zostało podpisane 12.09.1924 roku. Zawierało ono także maszynę wzorcową do zakładów PWS.

Drugie zamówienie we Francji było podpisane 01.04.1927 roku na dodatkowe 50 maszyn, w tym jedną tzw. rajdową o zwiększonym zasięgu.

Dostawy z Francji zostały zakończone w połowie 1927 roku. Wszystkie samoloty dostarczono drogą morską przez polskie frachtowce z Cherbourga do Gdańska. Jedynie egzemplarz rajdowy dostarczono lotem.

W Polsce samoloty te produkowały na licencji zakłady PWS. Piewszą umowę na ich produkcję podpisano 10.08.1925 roku na produkcję i dostarczenie 80 egzemplarzy Potez XXVIIA2. Druga umowa z dn. 08.04.1925 roku była aneksem do poprzednio podpisanej umowy na produkcję maszyn Potez XVA2 zmieniając zamówienie na produkcję 75 Potez XXVIIA2 w miejsce wcześniej anulowanych.

Łącznie zakłady PWS wyproukowały na potrzeby polskiego lotnictwa 245 egzemplarzy licencyjnych Potez XXVIIA2. Dostawy z PWS zakończyły się 21.04.1927 roku.

Zakupiony egzemplarz "rajdowy" z silnikiem Renault 12KG skierowano do Sekcji Doświadczalnej WCBL.

Samoloty Potez XXVIIA2 wprowadzono na stan eskadr: 11., 21., 22., 23., 31., 34., 35., 41., 42., 61., 62., 63.( potem jako 65.) i 64.

Były one częściowo na stanie eskadr 43., 13., Eskadrze Doświadczalnej WCBL, Kompanii Szkolnej Oddziału Służby Lotniczej, oraz jako uzupełnienia w Dęblinie w miejsce ubytków po Potez XV. W kilkunstu egzemplarzach w Polsce wprowadzono pewne przeróbki:

• kilka maszyn przerobiono na bombowe
• dwie pozostawiono bez uzbrojenia jako łącznikowe (41.40, 41.185)
• dwie maszyny przerobiono na maszyny aerofoto (41.213, 41.235)
• 6 maszyn używano jako holowników do rękawów Haberlin H
• samolot z nr 41.102 był na stanie Eskadry Doświadczalnej WCBL

• zastosowanie chłodnic taśmowo-ulowych takich samych jak w licencyjnych Potez XVA2
• wzmocnienie płozy ogonowej w licencyjnych egzemplarzach
• zwiększenie powierzchni kompensatora steru wysokości w samolotach licencyjnych
• wprowadzenie skrzydełek kompensacyjnych do lotek (wg projektu ITBL Wł.Zalewskiego i konstrukcji A.Uszackiego)

Z racji występujących problemów z silnikami od 31 sierpnia 1936 roku zezwalano na loty tylko w obrębie lotniska. W następnym roku całkowicie samoloty te wycofano z lotów treningowych. Nieliczne egzemplarze przetrwły jeszcze do 1939 roku jako holowniki rękawów "H". Znane są sporadyczne przypadki użycia tych samolotów podczas działań we wrześniu 1939 roku.

Potez XXVIIA2 był jednosilnikowym samolotem drewnianej konstrukcji w układzie półtorapłata. Część egzemplarzy wyposażona w dwuster.

Kadłub drewniany, kratownicowy z naciągami z drutu. Okapotowanie części silnikowej z blachy aluminiowej, część grzbietowa i część boków pokrycie sklejkowe. Reszta powierzchni kryta płótnem.

Skrzydła dwudźwigarowe. Płat górny trójdzielny, dolny dwudzielny. Poszycie do pierwszego dźwigara kryte sklejką, w dalszej części płótnem. Stojaki między skrzydłami z oprofilowanych rur stalowych.

Usterzenie drewniane z zastrzałami. Poszycie płócienne.

Podwozie stałe dwugoleniowe z oprofilowaną owiewką na oś. Amortyzacja ze sznura gumowego.

Uzbrojenie stanowił jedne km pilota typu Vickers wz.09 kal.7,7 mm, oraz dwa km-y obserwatora typu Vickers wz.F kal.7,92 mm umieszczone na obrotnicy TO-7. Samolot Potez XXVIIA2 mógł przenosić ładunek bombowy o maksymalnym łącznym wagomiarze 8 x 12,5 kg. Posiadał poziome wyrzutniki Michelin.

Dodatkowe wyposażenie stanowiły: fotokarabin K-28, oraz celownik STAe, radiostacja RNL, aparatem fotograficznym i podchwytywaczem meldunków typ PL4. Dysponowano również ręczną rakietnicą, oraz prądnicą pokładową.

Załogę samolotu Potez XXVIIA2 stanowili pilot i strzelec-obserwator.

Silnik	Lorraine Dietrich 12B (rzędowy, chłodzony wodą)
Moc [KM]	400
Rozpiętość [m]	12,94
Długość [m]	8,70
Wysokość [m]	3,40
Powierzchnia nośna [mkw]	44,00
Masa własna [kg]	1435
Masa całkowita [kg]	1905
Prędkość maks. [km/h]	208
Prędkość wznosz. [m/s]	3,9
Pułap [m]	5 700
Zasięg [km]	540

Źródła:

• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Bellona Lampart, Warszawa 2003
• Jerzy PAWLAK "Polskie eskadry w latach 1918-1939", WKiŁ , Warszawa 1989
• Tadeusz CHWAŁCZYK, Andrzej GLASS, Biblioteczka Skrzydlatej Polski "Samoloty PWS", WKiŁ, Warszawa 1990