Lisunow Li-2P

Radziecki samolot pasażerski, będący licencyjną odmianą samolotu DC-3.

Pierwszy zakupiony samolot był poddany próbom w CAGI.

Na podstawie pomyślnych wyników badań w 1938 roku zdecydowano się na zakup licencji DC-3 do ZSRR. Technolologię produkcji opracowano w biurze kostrukcyjnym Iljuszyna. Natomiast przystosowanie do potrzeb w ZSRR (gł. przewożenia cięższych ładunków) opracowano w biurze Borysa P. Lisunowa.

Wykonano wówczas następujące zmiany:

• przeniesienie drzwi pasażerów na prawą stronę;
• zmniejszenie rozpiętości płata i zmniejszenie powierzchni nośnej;
• zastosowano silniki M-62 ze śmigłami WISz-21

Pod koniec września 1939 roku rozpoczęto jego produkcję w zakładach nr.84 w Chimkach / k.Moskwy (obecnie jest to dzielnica Moskwy). Pierwsze egzemplarze seryjne pojawiające się na przełomie 1939/40 roku były tylko w wersji cywilnej. Były one napędzane silnikami Mikulina M-62.

Jesienią 1941 roku zakład nr 84 ewakuowano do Taszkientu.

Z racji dużego zapotrzebowania na transport powietrzny w czasie trwającej już wojny, w lotnictwie wojskowym utworzono jednostki transportowe. Produkcję PS-84 przestawiono wówczas z cywilnej na wojskową i od 17 września 1942 (wg innych żródeł było to w 1941 roku) roku zmieniono nazwę z PS-84 na Li-2. Produkcja wyłącznie na potrzeby wojska trwała nieprzerwanie do 1944 roku.

W 1942 roku pojawiła się odmiana towarowa ze wzmocnioną podłogą i podwoziem. Miała duże drzwi towarowe po lewej burcie kadłuba, otwierane tylko ziemi przez podniesienie ich do góry. Światła pozycyjne miała przeniesione na dół i górę płata. Dodano tłumiki płomieni z rur wydechowych, oraz instalację przeciwoblodzeniową na krawędziach natarcia skrzydeł i stateczników. Dodatkowo do instalacji paliwowej wprowadzono neutralny gaz.

Począwszy od 1944 roku wznowiono produkcję odmian pasażerskich Li-2.

Produkowano następujące wersje pasażerskie Li-2:

• Li-2P (pasażerski) - 21/28 osób
• Li-2P (pasażerski) - 14 osób

Do polskiego lotnictwa cywilnego pierwsze samoloty Li-2 (w wersji Li-2T) trafiły w 1944 roku w ilości trzech egzemplarzy. Były one na stanie Wydziału Lotnictwa Cywilnego Resortu Komunikacji Poczt i Telegrafów PKiN.

W sierpniu tego samego roku obsługiwały one linie :

• Lublin - Białystok
• Lublin - Rzeszów - Przemyśl
• Lublin - Moskwa, Lwów, Wilno

Były one przekazane do eksploatacji w okresie od II poł. 1946 do początków 1947 roku pod znakami SP-LBA ("Antoś", kasacja 1950, po uszkodzeniach), -LBB (przekazany do wojska w 1957), LBC (rozbity w 1947), -LBD (rozbity w 1952), -LBE (kasacja w 1951), -LBF, -LBG (kasacja w 1963), -LBH (kasacja w 1964), -LBJ (przekazany do wojska w 1957). Dziesiąty egzemplarz SP-LBK nie był używany.

W roku 1945 załogi polskich Li-2 były wyłącznie rosyjskie. Dopiero od 1947 roku polskie Li-2 były pilotowane tylko przez naszych pilotów.

W PLL "Lot" samoloty Li-2P pochodziły głównie z zakupów w ZSRR. W latach 1945-47 zakupiono 20 samolotów w wersji Li-2P (SP-LAA ("Alina", wycofany w 1964), -LAB ("Baśka", wycofany w 1964), -LAC ("Celina", wycofany w 1964), -LAD ("Duśka", wycofany w 1964), -LAE ("Elka", wycofany w 1964), -LAF ("Fela", wycofany w 1961), -LAG ("Gabrysia", wycofany w 1961), -LAH ("Hela", rozbity w 1954), -LAJ ("Jasiek", wycofany w 1961), -LAK ("Krysia", wycofany w 1961), -LAL ("Lucynka", rozbity w 1955), -LAM ("Maciek", wycofany w 1955), -LAN ("Nelli", wycofany w 1961), -LAO ("Oleńka", kasacja w 1952), -LAP ("Piotruś", wycofany w 1961), -LAR ("Rena", wycofany w 1961), -LAS ("Stasiek", wycofany w 1961), -LAT ("Tomek", wycofany w 1964), -LAU ("Urszulka", wycofany w 1955), -LAW ("Wojtek", wycofany w 1955)).

Drugą partię w ilości 10 maszyn zakupiono w latach 1951-53 (SP-LKA (rozbity w 1954), -LKB (wycofany w 1969), -LKC (wycofany w 1964), -LKD (wycofany w 1966), -LKE (wycofany w 1967), -LKF (wycofany w 1969), -LKG (wycofany w 1967), -LKH (wycofany w 1968), -LKI (wycofany w 1968)).

Jeszcze w 1965 roku PLL "Lot" miał na stanie jedną wypożyczoną od wojska maszynę SP-LDA. Łącznie w barwach PLL "Lot" latało 40 maszyn Li-2 w tym 30 w wersji Li-2P.

W latach 1948-52 roku w PLL "Lot" były używane samoloty w wersji opylającej (SP-LBA, -LBB, -LBD, -LBE, -LBG, -LBJ). Były one na czas opylania w okresie maj-czerwiec dostosowywane do opylania, a po tym ponownie przywracane do wersji pasażerskiej. W latach 1951-52 zamontowano nową aparaturę rozpylającą (SP-LAA, -LAD, -LAM, -LBB, -LBD, -LBG, -LBJ), używaną do 1954 roku. Do roku 1955 używano jej na maszynach SP-LBG i SP-LBJ. Później od 1955 roku przekazano z PLL "Lot" osiem maszyn opylających do aeroklubów.

Od 1966 roku w kilku maszynach PLL "Lot" ograniczono liczbę pasażerów do 14-tu.

Od 1. czerwca 1963 (wg innych źródeł w 1967) roku z PLL "Lot" przekazano samolot SP-LKE do Zarządu Ruchu Lotniczego i Lotnisk Komunikacyjnych. Służył on do pomiaru urządzeń radiolokacyjno/nawigacyjnych na lotniskach komunikacyjnych. 1. września 1970 roku pilotowany przez kapitana Gedymina, przeleciał do Krakowa w celu przekazania go do Muzeum Lotnictwa.

Samolot Li-2P był całkowicie metalowym dwusilnikowym wolnonośnym dolnopłatem z chowanym podwoziem.

Kadłub duralowy półskorupowy.

Skrzydła metalowe wielodźwigarowe, dzielone (centropłat + dwa płaty).

Usterzenie metalowe. Stery z poszyciem płóciennym.

Podwozie chowane, z amortyzatorami olejowo-powietrznymi. Śmigła o zmiennym skoku AW-7N-161 lub WISz-21/21B.

Wyposażenie dodatkowe standardowe: radiostacja RSB-3bis A, RSB-5, albo R-800; radiowysokościomierz RW-2, radiokompas ARK-5. Pozostałe nietypowe odmiany nietypowe - opis w tekście.

Załogę samolotu Li-2P stanowiło dwóch pilotów, radiotelegrafista, nawigator i technik pokładowy. Były dopuszczalne loty z trzema lub czterema członkami załogi. Ilość pasażerów w zależności od wersji 14 do 21.

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	ASz-62IR (gwiazdowy, chłodzony powietrzem)
Moc [KM]	1000
Rozpiętość [m]	28,813
Długość [m]	19,647
Wysokość [m]	5,153
Powierzchnia nośna [mkw]	91,7
Masa własna [kg]	7 600
Masa całkowita [kg]	11 000
Prędkość maks. [km/h]	320
Prędkość wznosz. [m/s]	3,5
Pułap [m]	5 600
Zasięg [km]	2 400
Czas lotu [godz, min]	3

Źródła:

• Adam JOŃCA, "Barwa w lotnictwie polskim", tom IV, WKiŁ Warszawa 1985
• Jacek KOŃCZAK, Bolesław SZUMAN, "TBiU nr 40 Samolot transportowy Li-2", Wydawnictwo MON, Warszawa 1976
• Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1939-45", WMON, Warszawa 1976