Fokker F-VIIm3W

Trójsilnikowy samolot bombowy będący licencyjną modyfikacją komunikacyjnej wersji samolotu Fokker F-VIIb/3m.

W dn. 27.lutego 1928 r. został zakupiony do Polski (przez Polską Misję Wojskową Zakupów w Paryżu), jeden egzemplarz samolotu (jako wzorzec licencyjny) wraz z prawami licencyjnymi do produkcji 30 egzemplarzy.

Strona holenderska proponowała dodatkowo dokumentację do ew. produkcji na sugerowane wersje: bombową, sanitarną, pasażerską.

Zakupiony egzemplarz (nr fabr. 5057), po zakończeniu wymaganych przeróbek do przelotu przez Atlantyk, został dostarczony do kraju lotem 28. maja 1928 r. Samolot dostał rejestrację P-PAAA. Rozbito go podczas lotu rekordowego do Bagdadu.

Produkcję licencyjną podjęto w Zakładach Mechanicznych Plage & Laśkiewicz. W zakładach tych opracowano także własny projekt wersji bombowej samolotu.

Wyprodukowano 11 egzemplarzy dla PLL "Lot" i 20 dla lotnictwa wojskowego (nr wojsk. 70-1 do 70-21). Poza tymi egzemplarzami wyprodukowano jeden dodatkowy do prób statycznych.

w 1929 r. wymieniono amortyzatory gumowe na olejowo-powietrzne Aerol produkcji USA. Podczas projektowania w ZMPiL wojskowej wersji płatowca, wprowadzone zostały przysłane z Holandii poprawki dotyczące systemu sterowania samolotem i systemu sterowania silnikiem.

16. lipca 1929 r. pierwszy egzemplarz wersji bombowej był już gotowy do odbioru. Większość zamówionych samolotów dostarczono w 1930 r.

26.marca 1931 r. zakończono realizację umowy.

Samoloty w wersji bombowej trafiły na wyposażenie II dywizjonu 1. pułku lotniczego do eskadr: 211., 212. i 213. Każda z nich miała na stanie po 6 samolotów.

Według opinii pilotów oblatujących licencyjne egzemplarze, samolot miał dobre zachowanie w locie. Przy pełnym obciążeniu start i lądowanie nie sprawiały problemów.

W literaturze tematu można spotkać się z uwagami o krytyce wyboru tego typu samolotu, która miała swe źródło u części osób z ówczesnego Departamentu Lotnictwa MSWojsk.

Tym niemniej załogi eskadr bombowych uważały ten sprzęt za dobry i wypróbowany. Dobre opinie dotyczyły wysokiego współczynnika bezpieczeństwa (z racji użycia trzech silników). Wysokie oceny zebrała dobrze zaprojektowana kabina mająca dobre rozmieszczenie wyposażenia, oraz wygodne w użytkowaniu stanowiska pokładowe.

W 1934 r. odkupiono od polskiego lotnictwa wojskowego trzy egzemplarze w wersji wojskowej F-VII3mW. Po wykonaniu remontu (m.in. wymiana na silniki P&W Wasp Junior ze śmigłami metalowymi Hamilton Standard), weszły do użytku w 1935 r. jako SP-AMI, SP-AMH i SP-AMK.

W Parku 1.PL w Bydgoszczy wykonano modyfikację na wersję spadochronową.

W 1936 r. skreślono ze stanu lotnictwa cywilnego trzy egzemplarze (SP-ABA, -ABD, -ABE). W tym samym czasie trwały negocjacje w sprawie zakupu trzech wojskowych samolotów podjęte już w listopadzie 1935 r. przez firmę West Export z Gdańska. Ostatecznie sprzedano je 12.lipca 1936 r.

W następnym roku lotnictwo wojskowe zakupiło samoloty SP-ABE, SP-ABG, SP-AMK (zmodyfikowany na wersję aerofoto), oraz SP-AOT.

W połowie lat 30-tych był to już przestarzały sprzęt. Dziewięć egzemplarzy rozdysponowano do pułków jako samoloty transportowe. Pięć egzemplarzy było używanych w ośrodku spadochronowym w Bydgoszczy

We wrześniu 1939 r. do Rumunii przeleciał jeden egzemplarz o numerze 70.11.

Samolot Fokker F-VIIm3W był czteromiejscowym samolotem o konstrukcji mieszanej w układzie górnopłata.

Kadłub spawany z rur stalowych, kryty płótnem.

Podwozie stałe, dwukołowe wraz z płozą ogonową z amortyzacją ze sznura gumowego.

Skrzydła drewniane, kryte sklejką.

Śmigła dwułopatowe Szomański, zastąpione podczas remontów w PLL Lot śmigłami metalowymi.

Uzbrojenie samolotu stanowiły:

• jeden km pilota Vickers kal.7,9 mm zamontowany na stałe,
• dwa km-y Vickers kal.7,9 mm obsługiwane na stanowisku grzbietowym strzelca
• jeden km strzelający przez wykrój w podłodze kadłuba
• cztery bomby o wagomiarze 250 kg każda

Na wyposażenie dodatkowe składały się m.in.

• radiostacje: ADG, AD8, PZŁ LM (LC-1)
• aparat fotograficzny F.50
• busola AM-1

Inne fotografie / ilustracje:

Silnik	Wright J5Ab Whirlwind (gwiazdowy)	Pratt & Whithey Wasp Junior TB (gwiazdowy)
Moc [KM]	220	400
Rozpiętość [m]	21,71	21,71
Długość [m]	14,56	14,56
Wysokość [m]	3,9	3,9
Powierzchnia nośna [mkw]	67,6	67,6
Masa własna [kg]	3025	3620
Masa całkowita [kg]	4998	5500
Prędkość maks. [km/h]	172,5	240
Prędkość wznosz. [m/s]	2,65	3,7
Pułap [m]	2 930	5 700
Zasięg [km]	1200	1250

Źródła:

• Jerzy B. CYNK, "Wrzesień 1939 - Siły lotnicze Polski i Niemiec", WKiŁ, Warszawa 1989
• Andrzej GLASS, "Polskie konstrukcje lotnicze, tom III", wyd. Stratus 2008
• Andrzej GLASS, Krzysztof CIEŚLAK "Barwa w lotnictwie polskim", tom I, WKiŁ Warszawa 1985
• Andrzej MORGAŁA, Biblioteczka Skrzydlatej Polski nr 12 "Samoloty bombowe i szturmowe w lotnictwie polskim", WKiŁ, Warszawa 1981
• Andrzej MORGAŁA, "Samoloty wojskowe w Polsce 1924-1939", Bellona Lampart, Warszawa 2003
• Andrzej GLASS, Krzysztof Cieślak, Wojciech Gawrych, Adam Skupniewski, "Samoloty bombowe września 1939", wyd Sigma NOT, Warszawa 1991
• Tadeusz KRÓLIKIEWICZ, "Polski samolot i barwa", WMON, Warszawa 1990
• Mariusz Wojciech MAJEWSKI, "Przemysł lotniczy w Lublinie 1919-1939", ZP Grupa, Warszawa 2009
• Mariusz Wojciech MAJEWSKI, "Samoloty i Zakłady Lotnicze II Rzeczypospolitej", ZP Poligrafia, Warszawa 2006
• Jerzy PAWLAK, "Polskie eskadry w wojnie obronnej - wrzesień 1939", WKiŁ, Warszawa 1991