Martin 167 A3

Amerykański samolot bombowy do działań na małej wysokości lotu.

Zaprojektowany w 1938 roku w firmie Martin pod oznaczeniem XA-22. Z racji braku większego zainteresowania ze strony środowisk wojskowych w USA, sprzedawany głównie na eksport.

Jeszcze przed oblotem pierwszego prototypu, podpisano w styczniu 1939 roku kontrakt na dostarczenie do Francji 115 egzemplarzy.

Pierwszy prototyp oblatano 14 marca 1939 r. W sierpniu 1939 r. został wyprodukowany pierwszy egzemplarz seryjny, a do końca listopada tego samego roku wyprodukowano 115 egz. zamówionych przez francuskie ministerstwo lotnictwa.

Jeszcze przed ukończeniem proukcji pierwszej serii, strona francuska złożyła zamówienie na 100 nastepnych egzemplarzy. Do końca czerwca 1940 r. dostarczono 30 z zamówionych maszyn. Resztę zamówienia przejęła Wielka Brytania, rozszerzając je ostatecznie do 331 egz.

Podczas kampanii w 1940 r. armijne lotnictwo francuskie miało dwa dywizjony bombowe wyposażone w ten typ samolotu. Z racji poważnych strat, przeniesiono te jednostki do Afryki (Bamako / Mali, oraz Thies / Senegal). Samoloty te były także na wyposażeniu francuskiego lotnictwa floty, oraz na stanie dwóch jednostek lotnictwa kolonialnego (Rabat, oraz Latakija / Syria).

Polscy lotnicy zapoznali się z tym typem samolotu w ramach nowo tworzonego 1. Polskiego Dywizjonu Bombowego. Początkowo szkolili się na MB-210 BN5, jednakże docelowym sprzętem latającym miały być samoloty Martin 167A3.

Na samoloty Martin 167A3 szkolono ich w Tolouse na lotnisku Francazal. Były to już docelowe samoloty z mocniejszymi silnikami po 1000 KM każdy. Szkolenie odbyło się w dniach 1-16 czerwca 1940 r. Niestety z powodu ogłoszonej ewakuacji w dniach 17-19 czerwca wszystkie załogi wyleciały na dostępnych maszynach w kierunku Afryki. Jedynie jedna maszyna z powodów technicznych musiała zawrócić i lądowała awaryjnie na terenie Walencji w Hiszpanii.

Samolot Martin 167A3 był dwusilnikowym całkowicie metalowym dolnopłatem z chowanym podwoziem.

Konstrukcja całej maszyny była półskorupowa, całkowcie metalowa z pracującym poszyciem.

Uzbrojenie stanowiły 6 km-ów 7,5 mm Browning BFN (dwa ruchome i cztery zamontowane w skrzydłach). Samolot mógł zabrać 820 kg bomb.

Załogę samolotu Martin 167A3 stanowiły 3 lub 4 osoby.

Silnik	Wright R-1820 Cyclone (gwiazdowy)
Moc [KM]	1100
Rozpiętość [m]	18,70
Długość [m]	14,22
Wysokość [m]	3,05
Powierzchnia nośna [mkw]	50,00
Masa własna [kg]	4890
Masa całkowita [kg]	7560
Prędkość maks. [km/h]	485
Pułap [m]	9 000
Zasięg [km]	2 070

Źródła:

• Andrzej MORGAŁA, "Polskie samoloty wojskowe 1939-45", WMON, Warszawa 1976
• Bartłomiej BELCARZ, "Polskie lotnictwo we Francji", Stratus, 2002
• Andrzej MORGAŁA, Biblioteczka Skrzydlatej Polski nr 12 "Samoloty bombowe i szturmowe w lotnictwie polskim", WKiŁ, Warszawa 1981
• Ryszard KACZKOWSKI, Biblioteczka Skrzydlatej Polski nr 40 "Samoloty bombowe II wojny światowej", WKiŁ, Warszawa 1987