W tym artykule zawarty został opis działań w Maroku Francuskim. Natomiast krótką genezę samej operacji Torch opisałem w artykule FAA w operacji Torch i tam też odsyłam wszystkich zainteresowanych.

Operacja Torch - 8 listopada 1942 r.
na podstawie: Janowicz Krzysztof, "Tunezja 1943", AJ-Press, Gdynia 1995;
"Joint Power Projection: Operation Torch", JFQ Forum, Spring 1994
(kliknij w mapę aby uzyskać powiększenie)

Atak na bazy znajdujące się w Maroku Francuskim przypadał zespołowi Western Task Force całkowicie składającemu się z jednostek z USA. Dowódcą był gen.mjr George S. Patton, a za wsparcie z powietrza odpowiadał gen. bryg. Joseph Cannon dowodząc XII Air Support Command. W tej części operacji brało udział pięć lotniskowców US Navy i były one przypisane do wykonywania działań nad Casablanką , Safi i Port Lautey.

US Navy przydzieliła do tego zgrupowania następujące jednostki:

USS Ranger

• VF-41 (27 F4F-4 Wildcat)
• VF-9 (27 F4F-4 Wildcat)
• VS-41 (18 SBD-3 Dautless, 1 TBF-1 Avenger)

USS Sangamon

• VGF-26 (12 F4F-4 Wildcat)
• VGS-26 (9 SBD-3 Dautless, 9 TBF-1 Avenger)

USS Santee

• VGF-26 (14 F4F-4 Wildcat)
• VGS-26 (9 SBD-3 Dautless, 8 TBF-1 Avenger)

USS Suwanee

• VGF-27 (11 F4F-4 Wildcat)
• VGF-28 (12 F4F-4 Wildcat)
• VGS-27 (9 TBF-1 Avenger)
• VGS-30 (6 F4F-4 Wildcat)

USS Chenango

• 33.FG (P-40F do rozładunku)

W rejonie Casablanki lądowanie odbywało się w trudnych warunkach już od 8 listopada 1942 roku. Działania aliantów były spowalniane m.in. przez patrolujące z Port Lyautey D.520 z Flotille 1F. Pierwsze zwycięstwo powietrzne uzyskał francuski pilot na Curtiss H-75 z GC II/5 poważnie uszkadzając rozpoznawczego SO2C Kingfisher z pancernika USS Massachusets.

Siedemnaście F-4F-4 z VF-9 atakowało lotnisko Rabat-Sale. Podczas tego ataku zniszczono na ziemi dziewięć LeO 451 (GR I/22), trzy Farman 222 i szesnaście Potez 29 (GT I/15).

Następnym celem ataku było lotnisko w Port Lyautey gdzie były samoloty z Flotille 1F i Flotille 3F. Zniszczono trzy kołujące na start Martin 167F z Flotille 3F i uszkodzono następnego tak, że rozbił się podczas przymusowego lądowania. Ostrzelano także trzy kołujące D.520 z Flotille 1F.

Poranek 8 listopada nad lotniskiem Camp Cazes / k. Casablanki miał dość dramatyczny przebieg. Lot nisko zaatakowało 18 maszyn z VF-41. W walkę włączyły się samoloty francuskie Curtiss H-75 z GC II/5 oraz D.520 z Flotille 1F. Dodatkowo nad lotniskiem pojawiły się powracające z bombardowania SBD-3 z VS-41.

Francuzi utracili w tej walce pięć H-75 i cztery D.520, a ze strony amerykańskiej utracono sześć F4F-4 i trzy SBD-3. Do południa zestrzelono jeszcze dwa SBD-3 podczas nalotów na francuski krążownik Primauguet.

Rozpoznawczy Potez 63.11 z GR I/52 został zestrzelony przez dwóch pilotów z VF-9 ok. 09:00. Godzinę później samoloty z tej samej jednostki zniszczyły na ziemi sześć myśliwców D.520 z Flotille 1F na lotnisku Port Lyautey. Utracono przy tym jednego F4F-4 z powodu ognia artylerii przeciwlotniczej.

Tego samego dnia samoloty z VF-41 atakowały lotnisko Sidi Yahia. Zniszczono na ziemi trzy D.520 i trzy bombowce Martin 167F.

Pomimo zaskoczenia i strat lotnictwo francuskie podjęło się akcji ofensywnych bombardując oddziały amerykańskie w rejonie Oued-Nefifik. W celu zapobieżenia podobnym niespodziankom, podjęto kolejne ataki na lotniska francuskie. W trakcie jednego z nich samoloty F4F-4 z VF-41 zniszczyły na lotnisku Camp Cazes trzy DB-7 z GB I/32.

Pod koniec walk w dniu 8 listopada 1942 roku francuskie jednostki na skutek wysokich strat były przebazowane. Do Mediouna zostały przeniesione z Camp Cazes jednostki GB I/32 i GC II/2. Natomiast maszyny GR I/22 z lotnisk Fez i Rabat skierowano do Oued-Zem.

Dość pechowo zakończył się dzień dla VGF-29 z USS Santee. Na siedem patrolujących maszyn jedna została zestrzelona, druga wodowała z powodu awarii silnika, a cztery pozostałe wylądowały z powodu utraty orientacji w pobliżu lotniska Mazagan, których piloci dostali się do niewoli. Na pokład lotniskowca powrócił tylko jeden Wildcat.

9 listopada 1942 r. rozpoczął się ponownym bombardowaniem amerykańskich barek desantowych na odcinku Oued - Nefifik. Osłona z GC I/5 związała walką samoloty z VF-9 na tyle skutecznie, że nie udało się strącić żadnego bombowca. Przypłacili to stratą czterech myśliwców Hawk H-75, a amerykanie wrócili bez dwóch F4F-4.

W południe tego samego dnia formacja trzynastu F4F-4 z VF-9 zaatakowała lotnisko Mediouna. Zniszczono pięć H-75 i sześć D.520 z GC II/5. Ponadto trzy DB-7 z GB II/32, i dwa z GB I/32.

Nalot maszyn z USS Santee na lotnisko w Marrakech spowodował zniszczenie tylko jednej maszyny z GB II/32.

Z USS Chenango katapultowano 77 maszyn P-40F, z których 75 dotarło na lotnisko w Camp Cazes. Dwie maszyny zostały utracone w drodze.

W trakcie działań okazało się, że w ferworze walki młodzi piloci z US Navy nie zawsze poprawnie rozpoznawali typy samolotów. Z powodu tych omyłek pilot z VF-9 zestrzelił 8 listopada Hudsona z 233 Sqdn. RAF myląc go z francuskim LeO 451. W drugim przypadku 9 listopada jeden z pilotów VF-41 wziął za Bf-109 rozpoznawczego Spitfire z 544 Sqdn. RAF z Gibraltaru i także go zestrzelił.

Jedenastego listopada 1942 r. o 08:25 dwa samoloty z USS Santee wykonały nalot na lotnisko w Marrakech niszcząc trzy samoloty Potez 63.11 z GR I/52. Był to ostatni nalot z lotniskowców US Navy na lotniska francuskie.

Dwa dni później 13 listopada na lotnisko Camp Cazes przybyło dalsze 35 maszyn P-40F z 33.FG. Tego samego dnia wojska francuskie przeszły na stronę aliancką.

Część samolotów F4F-4 Wildcat odesłano na Guadancanal zamalowując malowane tylko na poczet operacji żółte obwódki wokół gwiazd ze znaków rozpoznawczych.

F4F-4 Wildcat, VF-9, USS Ranger
(kliknij w ilustrację aby obejrzeć galerię zdjęć)

Użyte materiały źródłowe:

• Janowicz Krzysztof, "Tunezja 1943", AJ-Press, Gdynia 1995
• Lipiński Jerzy, "Druga wojna œwiatowa na morzu", Bellona, Warszawa 2010
• "Joint Power Projection: Operation Torch", JFQ Forum, Spring 1994