Modelarstwo Pawła Piwońskiego
 
     
  Dokumentacja | Narzędzia | Techniki | Galerie | Projekty | Nowości | Linki | Prawa autorskie

 
     
   
 
 
     
 

FAA w operacji Torch - opis historyczny

Geneza operacji Torch miała swój początek w konieczności utworzenia drugiego frontu w Afryce. Celem takich działań była eliminacja obecności wojsk Osi w Afryce Północnej. W dalszej konsekwencji dawało to bezpieczny desant na Półwysep Apeniński. Dodatkowo na skutek sukcesów wojsk Rommla, liczono się z ryzykiem przechwycenia przez siły niemieckie kanału Sueskiego i uzyskaniem dostępu do bliskowschodnich złóż roponośnych w Iranie i Iraku.

Ostatecznie po rozważeniu przez sztaby brytyjskie i amerykańskie wszystkich argumentów, podczas spotkania 25 lipca 1942 roku w Londynie, podjęto decyzję o stworzeniu drugiego frontu w Afryce Północnej. W operacji tej miały brać udział jednostki amerykańskie i brytyjskie.

Jednakże z powodu pamiętania przez Francuzów brytyjskich działań z lipca 1940 roku przeciw marynarce francuskiej w Mers El Kebir oraz Dakarze, starano się ukryć przez francuskimi siłami udział jednostek brytyjskich. Uczestniczące w operacji samoloty Fleet Air Arm, miały z tego powodu naniesione amerykańskie znaki rozpoznawcze.

Operacja Torch

Operacja Torch - 8 listopada 1942 r.
na podstawie: Janowicz Krzysztof, "Tunezja 1943", AJ-Press, Gdynia 1995
(kliknij w mapę aby uzyskać powiększenie)

W operacji brało udział siedem lotniskowców Royal Navy i były one przypisane do wykonywania działań nad Oranem i Algierem.

Zgrupowanie mające za zadanie wylądowanie w okolicach Oranu było nazwane Central Task Force. Dowódcą tego zgrupowania był amerykański gen. mjr Fredendall.

Royal Navy przydzieliła do tego zgrupowania trzy lotniskowce z dywizjonami Fleet Air Arm:

HMS Furious

  • 801. Sqn FAA (12 Seafire Mk.Ib)
  • 807. Sqn FAA (12 Seafire Mk.IIc)
  • 822. Sqn FAA (8 Fairey Albacore)
HMS Biter
  • 800. Sqn FAA (15 Sea Hurricane Mk.II)
HMS Dasher
  • 804. Sqn FAA (6 Sea Hurricane Mk.II)
  • 891. Sqn FAA (6 Sea Hurricane Mk.II)
Lądowanie w Algierze przypadało zgrupowaniu pod dowództwem brytyjskim. Nazwano je Eastern Task Force. Było ono dowodzone przez gen. mjr Ryder'a.

Do zgrupowania tego przydzielone były cztery lotniskowce Royal Navy.

HMS Victorius

  • 809. Sqn FAA (6 Fulmar Mk.II)
  • 882. Sqn FAA (18 Martlet Mk.IV)
  • 884. Sqn FAA (6 Seafire Mk.IIc)
  • 817. Sqn FAA (8 Albacore)
  • 832. Sqn FAA (8 Albacore)
HMS Avenger
  • 802. Sqn FAA (6 Sea Hurricane Mk.II)
  • 833. Sqn FAA (6 Sea Hurricane Mk.II)
HMS Formidable
  • 885. Sqn FAA (6 Seafire Mk.IIc)
  • 888. Sqn FAA (12 Martlet Mk.II i Mk.IV)
  • 893. Sqn FAA (12 Martlet Mk.IV)
  • 820. Sqn FAA (12 Albacore)
HMS Argus
  • 880. Sqn FAA (18 Seafire Mk.IIc)
Zadaniem sił FAA z obydwu wspomnianych zespołów było zapewnienie wsparcia lądowania oraz osłony myśliwskiej nad celami (Oran i Algier) oraz w ich okolicy. Dodatkowo część sił lotniczych (gł. dywizjony samolotów Albacore) miała być użyta w działaniach prewencyjnych na poczet ewentualnych przeciwdziałań floty włoskiej.

Osłona myśliwska była utrzymywana do czasu zajęcia lotnisk przez siły desantowe oraz umożliwienia wykonywania z nich lotów bojowych przez samoloty USAAF i RAF.

W rejonie Oranu były to lotniska La Senia oraz Tafaraoui. W okolicy Algieru było to lotnisko Blida.

Operację Torch rozpoczęto 8 listopada 1942 roku o godzinie 01:00.

Dwa patrolujące Seafire z 885. Sqn FAA (HMS Formidable) przechwyciły DB-7 z francuskiej GB I/19. Zestrzelił go Sub Lt. Long zgłaszając go jako Martin 167.

Operacja Torch - Algier

Operacja Torch - rejon Algieru
na podstawie: Andrzej Perepeczko, "Lądowanie w Afryce Północnej",
Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1968
(kliknij w mapę aby uzyskać powiększenie)

Nad lotniskiem Blida (k.Algieru) czterosamolotowy klucz samolotów Martlet z 882 Sqn FAA (HMS Victorius) ostrzelał Potez 540 oraz startującego DB-7 z GB II/61. Ok. 08:00 wywieszono na lotnisku białą flagę. Po jej dostrzeżeniu dowódca klucza Lt. Nation dostał od adm. Lyster'a z HMS Victorius zezwolenie o wylądowaniu w pojedynkę i przyjęciu kapitulacji od komendanta francuskiego lotniska. Kapitulacja została przyjęta na piśmie. Przez kilka następnych godzin lotniskiem dowodził tylko Lt.Nation - aż do czasu przybycia tam sił inwazyjnych.

Nad Oranem Francuzi bronili się bardziej zaciekle.

Operacja Torch - Oran

Operacja Torch - rejon Oranu
na podstawie: Andrzej Perepeczko, "Lądowanie w Afryce Północnej",
Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1968
(kliknij w mapę aby uzyskać powiększenie)

Ok. 6:45 lotnisko La Senia (k.Oranu) było atakowane przez osiem maszyn Fairey Albacore z 822. Sqn FAA (HMS Furious) w osłonie dwunastu Sea Hurricane z 800. (HMS Biter) i 804. Sqn FAA (HMS Dasher). Przeciw nim wystartowało z lotniska dwanaście D.250 z GC III/3, oraz otworzono silny ogień artylerii p-lot.

Cztery Albacore zostały zestrzelone, a trzy dalsze wróciły na HMS Furious w stanie uszkodzonym. Jeden Sea Hurricane został uszkodzony. Jednakże o ile samoloty z 800. Sqn FAA wylądowały w komplecie na HMS Biter, to cały 804. Sqn FAA z powodu złej widoczności zgubił drogę i utracono wszystkie sześć maszyn na skutek przymusowych lądowań.

Strona francuska utraciła w tym pojedynku cztery maszyny D.520 w wyniku walk powietrznych z 800. Sqn FAA. Jednostka FAA zgłosiła co prawda 5 zwycięstw, ale strona francuska podała w oficjalnych raportach stratę czterech maszyn. Z drugiej strony Francuzi raportowali zestrzelenie 6 maszyn Albacore, z czego strona brytyjska potwierdziła zestrzelenie tylko czterech.

W tym samym czasie samoloty z 807. Sqn FAA (HMS Furious) prowadziły atak na lotnisko Tafaraoui (k.Oranu) - niszcząc na ziemi dwa LeO 451 i uszkadzając jeden samolot innego typu.

Podczas powrotu na lotniskowiec polecieli nad położone niedaleko lotnisko La Senia, gdzie zniszczyli będące na ziemi trzy D.520, dwa LeO 451 oraz uszkodzili dziewięć samolotów innych typów. Francuska artyleria p-lot zestrzeliła podczas tego ataku jeden Seafire, który po przymusowym lądowaniu został podpalony przez pilota. Sześć pozostałych Seafire podjęło walkę z będącymi w powietrzu D.520. Wynikiem było zestrzelenie jednego D.520 przez Sub Lt. Baldwin'a.

Samoloty Fairey Albacore z 820. (HMS Formidable) i 832. Sqn FAA (HMS Victorius) atakowały wyznaczone cele naziemne bombami o wagomiarze 250 funtów (ok. 113 kg).

Lotnisko La Senia (k.Oranu) miało po pierwszym nalocie zniszczone wszystkie hangary, a w nich :

  • 9 maszyn Leo 451
  • 6 maszyn Bloch 175
  • 7 maszyn D.520
  • 3 maszyny innych typów
Po tej akcji w GC III/3 pozostało sprawnych dziewięć maszyn D.520.

Jeszcze tego samego dnia zestrzeliły one jeden samolot Seafire z 807. Sqn FAA (HMS Furious), a drugi Seafire ze składu tego samego dywizjonu został uszkodzony.

Po południu pierwszego dnia walk 807. Sqn FAA brał udział w nalocie na lotnisko La Senia. Udało się zestrzelić jeden samolot LeO 451, a drugi z GB I/11 został uszkodzony. Jednakże artyleria p-lot zestrzeliła dwa kolejne Seafire z tej jednostki.

Następnego dnia (tj. 9 listopada 1942 roku) zajęto już wszystkie wymienione lotniska i strona francuska podjęła rokowania w Algierze. Francuzów reprezentował adm. J.Darlan, a stronę Aliantów amerykański gen. Mark Clark.

10 listopada po opanowaniu Algieru, rozszerzono działania wojsk lądowych na Oran. W tym czasie FAA za pomocą samolotów Seafire oraz Fulmar (809. Sqn FAA - HMS Victorius) prowadziło rozpoznanie taktyczne na potrzeby wojsk lądowych.

Tego samego dnia 884. Sqn FAA (HMS Victorius) przechwycił czterosamolotowym kluczem rozpoznawczego Ju-88 z 2.(F)/122. Niemiecka maszyna została tylko uszkodzona i powróciła na swoje lotnisko.

W trakcie trwania operacji dała o sobie znać niemiecka Luftwaffe. Będący w okolicy Algieru HMS Argus został 10 listopada trafiony z zaskoczenia bombą z Ju-88. Lotniskowiec nie miał osłony myśliwskiej w powietrzu, a jedynie trzy samoloty Seafire z 880. Sqn FAA będące w stanie gotowości bojowej na pokładzie. Nawet po dostrzeżeniu nadlatującej formacji samolotów niemieckich nie można było wysłać Seafire w powietrze, z racji braku ustawienia lotniskowca względem kierunku wiatru.

13 listopada siły Vichy ostatecznie przyłączyły się do Aliantów.

Jako że sytuacja na lądzie była opanowana przez Aliantów, to między 12 a 15 listopada rozpoczęto wycofywanie lotniskowców Royal Navy z nad afrykańskiego wybrzeża.

Niestety 15 listopada na skutek rozprężenia po zakończonej operacji, udało się podejść niemieckim okrętom podwodnym do lotniskowców i zatopić przez U515 lotniskowiec HMS Avenger.

We wnioskach z operacji wskazywano na konieczność opancerzenia lotniskowców eskortowych (po zbombardowaniu HMS Argus), a także zwiększenia obecności okrętów tego typu w eskorcie konwojów.

Fairey Fulmar Mk.II

Fairey Fulmar Mk.II, 809. Sqn FAA
(kliknij w ilustrację aby obejrzeć galerię zdjęć)

Użyte materiały źródłowe:

    • Geoffrey Bussy, Warpaint Series No.41 "Fairey Fulmar", Warpaint Books
    • Janowicz Krzysztof, "Tunezja 1943", AJ-Press, Gdynia 1995
    • Lipiński Jerzy, "Druga wojna œwiatowa na morzu", Bellona, Warszawa 2010
    • Andrzej Perepeczko, "Lądowanie w Afryce Północnej", Wydawnictwo Morskie, Gdynia 1968
    • Mackay Ron, "Britain's Fleet Air Arm in World War II", Schiffer, 2005
    • Mackay Ron, "Fleet Air Arm - British Carrier Aviation", Squadron/Signal Publications Inc. 2001

 
     
 
 
     
  06.08.2001 © Modelarstwo PawłaP